Hầu hết các bậc cha mẹ nghĩ rằng bất kì cách khen ngợi nào cũng như một lời khích lệ trẻ ngay lập tức. Nhưng điều đó không phải lúc nào cũng đúng đối với trẻ em.
Trên thực tế, một số nghiên cứu đã phát hiện rằng khi giáo viên đưa ra nhận xét, đánh giá học sinh, họ truyền tải những thông điệp tác động đến nhận thức của học sinh về bản thân và kết quả học tập.
Lời khen tác động như thế nào đến suy nghĩ của trẻ?
Carol Dweck đã nghiên cứu tác động của lời khen ngợi đối với trẻ em trong nhiều thập kỷ.
Trong nghiên cứu của mình, bà đã xác định hai tư duy cốt lõi - hay niềm tin về những đặc điểm riêng của một người. Những tư duy này định hình cách một người tiếp cận khó khăn, thách thức.
Tư duy cố định: Niềm tin rằng khả năng của một người không thể thay đổi và được xác định trước khi sinh ra.
Tư duy phát triển: Niềm tin rằng các kỹ năng và phẩm chất của một người có thể được trau dồi thông qua sự nỗ lực và kiên trì.
Carol Dweck nhận thấy rằng những người có tư duy cố định có xu hướng phớt lờ sự đánh giá, dễ dàng từ bỏ và đo lường thành công bằng cách so sánh mình với người khác. Ngược lại, những người có tư duy phát triển có khả năng chấp nhận thách thức và tự so sánh với bản thân.
Tập trung nhiều hơn vào việc khen ngợi quá trình chứ không phải kết quả
Cách khen ngợi quá trình (“Cách bạn chọn màu sắc rất chu đáo!”), chứ không phải kết quả (“Màu sắc trong bức vẽ của bạn thật đẹp! Bạn có một con mắt tốt.”), là điều hữu ích giúp trẻ em phát triển một tư duy tăng trưởng, theo Dweck.
Khi cha mẹ khen ngợi kết quả, điều đó ngăn cản trẻ phát triển tính kiên trì, sự tự tin và mong muốn học hỏi những điều mới.
Mục đích là để hỗ trợ các kế hoạch học tập của con bạn và cho chúng thấy những kế hoạch đó có thể dẫn đến thành công như thế nào.
Hãy tưởng tượng hai đứa trẻ trong một đội đua. Đứa đầu tiên là một người đam mê chạy, trong khi đứa thứ hai kém thể thao hơn. Cậu bé đam mê chạy nỗ lực ít hơn khi luyện tập nhưng vẫn giành được chiến thắng trong hầu hết các cuộc đua. Cậu bé thứ hai tự khích lệ mình phải nỗ lực nhiều hơn, nhưng chán nản vì thua cuộc.
Để khen ngợi quá trình này, phụ huynh của cậu bé thắng cuộc nên thừa nhận kỹ năng của cậu ấy mà không tán dương hoặc khen ngợi quá mức. Điều này sẽ giúp cậu ấy cảm thấy được hỗ trợ mà không cho thấy rằng khả năng bẩm sinh là yếu tố chính quyết định sự thành công.
Cha mẹ của đứa trẻ kém thể thao nên khen ngợi nó vì sự chăm chỉ và kiên trì. Điều này giúp cậu bé duy trì lòng tự trọng của mình và luôn có động lực để thành công.
Dạy rằng thất bại tạo ra cơ hội
Để hỗ trợ thêm cho sự phát triển tư duy của con bạn, đừng chỉ chú tâm vào điểm mạnh của chúng mà còn phải hướng đến những khuyết điểm.
Khuyến khích chúng nhận ra, chấp nhận và khắc phục điểm yếu của chúng. Nhắc chúng rằng chúng có các công cụ và sự hỗ trợ để phát triển theo cách chúng muốn.
Giả sử con bạn đã trượt bài kiểm tra toán hai lần liên tiếp, thay vì trả lời "Điều này thật đáng thất vọng…" hoặc "Con học chưa đủ chăm chỉ.", hãy phản ứng với thất bại như thể đó là thứ có thể trau dồi khả năng học tập của chúng.
Nói chuyện thông qua các câu hỏi như: "Điều này dạy chúng ta điều gì?","Chúng ta nên làm gì tiếp theo?","Có lẽ chúng ta có thể nói chuyện với giáo viên để giúp con học tốt hơn?" Bằng cách này, con bạn có thể hiểu rằng khả năng và kỹ năng không bị giới hạn, chúng có thể được trau dồi, và làm như vậy có thể là một trải nghiệm hiệu quả và tuyệt vời.
Những đứa trẻ coi trọng việc học hỏi và nỗ lực sẽ biết cách thực hiện và duy trì cam kết với mục tiêu của chúng. Chúng không ngại làm việc chăm chỉ và chúng biết rằng những mục tiêu đi liền với những thất bại. Đây là những bài học có ích cho chúng trong cuộc sống.