“Thật chán khi cứ gặp mặt học sinh là phải đòi tiền”

Tiếng trống trường khai giảng năm học mới 2022-2023 đã bắt đầu cùng với bao bộn bề công việc thầy cô phải đảm trách. Vì vậy, không sao tránh khỏi những “sai sót” trong khi thực thi nhiệm vụ nhà trường giao. 

Đã hơn 20 năm trôi qua, nhưng câu chuyện về em học sinh Nguyễn Văn T (xin được đổi tên), không phai mờ trong ký ức cuộc đời dạy học của tôi. Năm học 2001-2002, tôi được nhà trường phân công làm chủ nhiệm lớp 9/3.

Ngoài những công việc chuyên môn phải thực hiện như “soạn, giảng, chấm, trả”, giáo viên chủ nhiệm còn có một nhiệm vụ “không thể quên”, đó là thu hộ cho nhà trường những khoản tiền đầu năm học như học phí, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thân thể, quỹ hội, quỹ xây dựng...

Việc thu tiền các khoản đầu năm học đối với học sinh ở vùng nông thôn thuần nông như xã Diên Phú, Diên Khánh, Khánh Hòa thật là khó khăn vì đa số cha mẹ các em làm ruộng, chỉ đủ ăn hàng ngày. Phải chờ đến mùa thu hoạch lúa may ra phụ huynh mới có ít tiền để trang trải cho nhiều việc trong đó có tiền trường. 

Trong khi đó, các giáo viên luôn “được” nhắc nhở rất nhiều, vì đây là chỉ tiêu nhà trường phải hoàn thành do cấp trên giao. Cũng vì chỉ tiêu ấy mà giáo viên chủ nhiệm lớp phải “hò hét” hàng ngày để thu đủ các khoản theo quy định, đến mức nhiều lúc giáo viên nói đùa là “chủ nợ nhưng cũng là con nợ”. Không ít đồng nghiệp vào đầu năm tâm sự: “Thật chán khi cứ gặp mặt học sinh là phải đòi tiền”...

Đừng để các em học sinh bị tổn thương....

Một sáng thức dậy, như thường lệ khi mở điện thoại ra tôi thật bất ngờ vì nhận được tin nhắn: “Tôi là phụ huynh của em T. Xin thầy sáng nay đừng đọc tên con tôi chưa đóng tiền trước lớp. Tôi rất xấu hổ vì chưa có thể đóng tiền được. Chồng tôi đang bệnh mong thầy thông cảm! Cảm ơn thầy”.

Đọc dòng tin nhắn này, thật sự tôi cảm cảm thấy áy náy trong lòng dù chưa đọc tên em T trước lớp. Tôi tự trách mình sao vô tình quá, không tìm hiểu hoàn cảnh học sinh để có thể giúp đỡ phần nào. Đó mới chính là trách nhiệm của người thầy, nhất là đối với giáo viên chủ nhiệm lớp.

Nếu không nhận được tin nhắn này, như mọi khi, sáng nay tôi sẽ đọc tên những học sinh chưa đóng tiền trước lớp. Và chắc rằng T sẽ rất mặc cảm với bạn bè, rồi phụ huynh em sẽ rất phiền lòng khi biết điều đó.

Từ sau tin nhắn đó, tôi không bao giờ đọc tên học sinh chưa đóng tiền trước lớp nữa cho dù thầy hiệu trưởng trong cuộc họp có nhắc nhở lớp 9/3 chưa hoàn thành những khoản tiền thu.

Khi được Hiệu trưởng nhà trường khi ấy là thầy Nguyễn Văn Bổng (nay đã nghỉ hưu) gọi lên văn phòng, tôi đã trao đổi với thầy về trường hợp em T: Gia đình khó khăn nhưng em vẫn là học sinh giỏi ba năm liền 6,7,8. Tôi đề nghị và thầy hiệu trưởng đã đồng ý đưa em vào diện miễn giảm học phí. Có lẽ, đây là điều tôi có thể giúp em T và đó cũng là bài học cho tôi và đồng nghiệp mỗi khi thu tiền vào đầu năm học.

Hiện nay còn nhiều trường học, nhiều thầy cô vẫn sử dụng biện pháp nêu tên học sinh vi phạm nội quy trường như không học bài, không khăn quàng, bảng tên, lô gô, thiếu dây nịt, đi dép hai quai, không đóng tiền… mà quên đi đây là việc làm ảnh hưởng đến danh dự, nhân phẩm học sinh. 

Thay vào đó, chúng ta nên tôn trọng nhân cách học sinh, việc nhắc nhở các em nên hết sức tế nhị. Ví dụ như câu chuyện thu tiền đầu năm, thầy cô không nên đọc tên trước lớp cũng như dưới cờ những học sinh chưa đóng tiền học phí và các khoản thu hộ khác.

Khi đến dự lễ khai giảng năm học mới tại Trường tiểu học Đoàn Thị Điểm (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) ngày 5.9 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chia sẻ những lời tâm huyết và bày tỏ sự thấu hiểu trước những vất vả của thầy cô và đồng thời nhắn nhủ: "Chúng ta đừng vì bệnh thành tích, áp đặt mà làm tổn thương con trẻ".  

Dù biết rằng, trường học cần phải có nội quy, quy định nhưng chúng ta nên tìm hiểu hoàn cảnh từng học sinh để có ứng xử phù hợp. Nếu không giúp đỡ được học sinh thì đừng để các em phải tổn thương vì cách ứng xử máy móc. Bài học nhỏ này tôi mong các thầy cô nhớ khắc ghi.