Quy hoạch 11 tuyến nhưng mới làm 2 tuyến

Ban quản lý đường sắt đô thị TPHCM (MAUR) vừa có văn bản khẩn gửi Viện nghiên cứu phát triển TPHCM và Sở Quy hoạch - Kiến trúc góp ý về việc lập quy hoạch TPHCM thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn 2050.

Theo Quyết định số 568/QĐ-TTg năm 2013 của Thủ tướng về điều chỉnh quy hoạch phát triển giao thông vận tải TPHCM đến năm 2020 và tầm nhìn sau năm 2020, hệ thống đường sắt đô thị TPHCM có 8 tuyến xuyên tâm và vành khuyên nối các trung tâm chính; 3 tuyến xe điện mặt đất hoặc đường sắt một ray (tramway hoặc monorail). Toàn hệ thống có tổng chiều dài khoảng 220 km với tổng vốn ước tính gần 25 tỉ USD.

Hiện nay, metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) và metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) đã được triển khai, còn metro số 5 giai đoạn 1 (ngã tư Bảy Hiền - cầu Sài Gòn) đang trình thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi. Các dự án đường sắt đô thị còn lại vẫn đang trong giai đoạn xúc tiến kêu gọi đầu tư.

Tuy nhiên, MAUR cho biết, đến thời điểm hiện nay, việc phát triển dân số (bao gồm số lượng dân cư nhập cư) tại TPHCM ngày càng tăng nên có sự thay đổi rất lớn so với thời điểm nghiên cứu của Quyết định số 568/QĐ-TTg.

Mặt khác, một số quận, huyện ngoài trung tâm của TPHCM hiện đang trong quá trình đô thị hóa, nhiều khu công nghiệp được đầu tư mạnh mẽ nhưng thiếu sự gắn kết hoặc định hướng quy hoạch phát triển thiếu sự đồng bộ giữa các lĩnh vực ngành.

Đặc biệt, tại khu vực này, cơ sở hạ tầng giao thông chưa phát triển mạnh mẽ để đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân, việc kết nối các trung tâm hành chính, thương mại chưa thật sự hiệu quả.

Từ đó, MAUR kiến nghị rà soát, đánh giá lại toàn bộ hệ thống giao thông đường sắt đô thị của TPHCM.

Căn cứ trên kết quả khảo sát dân số, các định hướng phát triển kinh tế vùng, khu vực của TPHCM, đề xuất bổ sung thêm tuyến mới hoặc điều chỉnh hướng tuyến đề đáp ứng với nhu cầu thực tế và sự phát triển trong tương lai.

MAUR cho rằng, việc rà soát, đánh giá, cập nhật điều chỉnh quy hoạch hệ thống đường sắt đô thị nói riêng và quy hoạch hệ giao thông TPHCM cần tập trung đẩy nhanh nội dung này trong quá trình tham mưu lập quy hoạch TPHCM thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn 2050.

Làm metro theo mô hình TOD

MAUR cũng đề xuất áp dụng mô hình TOD (phát triển tích hợp đô thị với hệ thống giao thông công cộng) tại TPHCM.

Mô hình này góp phần tăng lượng hành khách sử dụng hệ thống giao thông công cộng, đi bộ và xe đạp, giảm sử dụng phương tiện cơ giới cá nhân, góp phần giảm ùn tắc, giảm tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường và thúc đẩy phát triển đô thị bền vững.

Bên cạnh đó, TOD sẽ phát triển đô thị với dân cư tập trung mật độ cao, qua đó nâng cao giá trị sử dụng đất trong khu vực bán kính 500 m từ các nhà ga đường sắt đô thị. Do đó, TOD là một giải pháp tài chính mang tính chiến lược trong việc huy động và tối ưu hóa nguồn lực từ khai thác quỹ đất để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt đô thị.

Hiện nay, MAUR cũng đã và đang tiếp xúc với nhiều nhà tư vấn để triển khai nghiên cứu xây dựng chiến lược thực hiện mô hình TOD, như: Cơ quan Hợp tác Quốc tế Hàn Quốc (KOICA), Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tài trợ, một số nghiên cứu của các chuyên gia trong nước. Căn cứ trên các kết quả nghiên cứu, các chuyên gia đánh giá cao việc phát triển TOD tại các khu vực nhà ga của các tuyến đường sắt đô thị và một số khu vực lân cận để tạo động lực phát triển kinh tế khu vực, vùng của TPHCM.

Chính vì vậy, MAUR kiến nghị cần sớm triển khai quy hoạch và thiết kế đô thị theo mô hình TOD để nâng cao hiệu quả đầu tư và khai thác các tuyến đường sắt đô thị, hệ thống vận tải hành khách công cộng của TPHCM.