5 dự án đường sắt chậm tiến độ thế nào?

Bộ GTVT vừa có báo cáo một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XIV. Trong đó, Bộ đã có giải trình về 5 dự án đường sắt đô thị chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư.

Theo Bộ GTVT, 5 dự án chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư, gồm: Dự án đường sắt đô thị TPHCM, tuyến số 1 Bến Thành - Suối Tiên; dự án đường sắt đô thị TPHCM, tuyến số 2 Bến Thành - Tham Lương; dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 3 Nhổn - Ga Hà Nội; dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh - Hà Đông và dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 1 Yên Viên - Ngọc Hồi.

Đối với 2 dự án đường sắt đô thị TPHCM, tuyến số 1 Bến Thành - Suối Tiên và tuyến số 2 Bến Thành - Tham Lương, Bộ GTVT cho rằng, tuyến số 1 có giá trị sản lượng đạt 63,91%, hiện đang thanh toán từ vốn tạm ứng ngân sách thành phố hơn 2 nghìn tỉ trong khi chờ hoàn tất thủ tục điều chỉnh dự án.

Tuyến số 2 có 9 gói thầu, trong đó Gói thầu CP1 đang nghiệm thu, bàn giao đưa vào sử dụng; các gói thầu còn lại đang triển khai công tác lựa chọn nhà thầu, tuy nhiên chưa thể triển khai do vướng mắc về việc điều chỉnh dự án và nguồn vốn cho dự án.

Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 3 Nhổn - Ga Hà Nội, đến hiện tại, tổng tiến độ dự án mới chỉ đạt trên 49% và dự kiến kéo dài đến cuối năm 2022.

Trong khi đó, dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 1 Yên Viên - Ngọc Hồi hiện tại, tư vấn đang hoàn thiện hồ sơ gói thầu, cập nhật thiết kế kỹ thuật, dự toán, hồ sơ mời thầu của gói thầu chuẩn bị mặt bằng và xử lý nền đất yếu khu Tổ hợp Ngọc Hồi; đang thực hiện thanh quyết toán Hợp đồng Tư vấn giám sát khảo sát.

Đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh - Hà Đông đã hoàn thành 99% khối lượng xây lắp, hiện đang vận hành, căn chỉnh toàn hệ thống để đưa vào khai thác thương mại trong năm 2019. 

Tại sao dự án đường sắt Cát Linh đội vốn?

Trong 5 dự án này, dự án đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh - Hà Đông khiến người dân bức xúc vì liên tục chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư.

Dự án này được Bộ GTVT phê duyệt năm 2009, tổng mức đầu tư là 552,86 triệu USD (tương đương 8.769,965 tỉ đồng) từ nguồn vốn vay ODA của Chính phủ Trung Quốc và vốn đối ứng trong nước.

Mặc dù, Bộ GTVT đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép gia hạn thời gian thực hiện dự án với tiến độ hoàn thành giai đoạn thực hiện dự án trong quý IV/2018. Tuy nhiên, đến nay, dự án chưa được đưa vào khai thác như dự kiến.

Bộ GTVT cho rằng, lý do dự án này chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư vì dự án có tính chất kỹ thuật phức tạp, công nghệ mới lần đầu được triển khai ở Việt Nam. Nhiều hạng mục chưa có trong quy trình trong nước, phải vận dụng, sử dụng quy trình, công nghệ của Trung Quốc.  

Dự án được triển khai trong khu vực trung tâm thành phố, nên công tác giải phóng mặt bằng phức tạp, di dời công trình hạ tầng kỹ thuật khó khăn, thời gian kéo dài.

Đây là dự án đường sắt đô thị đầu tiên áp dụng hình thức Hợp đồng EPC. Tuy nhiên, quy định về Hợp đồng EPC chưa đầy đủ nên việc áp dụng khó khăn, lúng túng, đặc biệt là quy định về tính trọn gói giữa các yếu tố kỹ thuật và tài chính, quá trình thực hiện phụ thuộc nhiều vào Tổng thầu.

Trong khi Tổng thầu Trung Quốc chưa phải là đơn vị chuyên nghiệp, không có đầy đủ kinh nghiệm trong triển khai thực hiện dự án tổng thể bao gồm cả xây lắp, thông tin tín hiệu và đào tạo vận hành đồng bộ dẫn đến công tác quản lý điều hành của tổng thầu còn nhiều lúng túng, bất cập.