Theo đánh giá của TS Nguyễn Bích Lâm - Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, có nhiều nguyên nhân khiến cho năng suất lao động của Việt Nam thấp hơn các nước trong khu vực và trên thế giới, trong đó tập trung vào một số nguyên nhân chủ yếu như: Quy mô nền kinh tế Việt Nam còn nhỏ; quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tích cực nhưng còn chậm; máy móc, thiết bị và quy trình công nghệ còn lạc hậu; chất lượng nguồn nhân lực hạn chế; , trình độ tổ chức, quản lý và hiệu quả sử dụng các nguồn lực còn nhiều bất cập; quy mô doanh nghiệp Việt Nam quá nhỏ bé…

Còn theo Bộ KHCN đánh giá, mức năng suất của doanh nghiệp vừa và nhỏ rất thấp, phần lớn doanh nghiệp hoạt động trong những khâu sản xuất mang lại giá trị gia tăng thấp bởi chủ yếu là gia công; chủ yếu là thâm dụng lao động, hoạt động chưa hiệu quả… Mặc dù Việt Nam hiện có một đội ngũ nhân lực khá dồi dào so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Tuy nhiên, hầu hết các ngành hiện nay đều đang đối mặt với sự thiếu hụt lao động có kỹ năng, có tay nghề và lao động chất lượng cao trong lĩnh vực quan trọng đó là nghiên cứu và phát triển (R&D), công nghệ thông tin và kỹ thuật.

Nhiệm vụ trọng tâm cần thực hiện là phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong đó, Việt Nam cần phải xây dựng tiềm lực về R&D và tiếp tục đẩy mạnh triển khai Đề  án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” tại các Bộ, ngành, địa phương.

Bộ KHCN cũng chỉ ra rằng, 3 mục tiêu trước mắt Việt Nam cần đạt được là: Thúc đẩy năng suất lao động và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; phát triển những ngành, lĩnh vực có giá trị gia tăng cao dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; nâng cao năng suất lao động của nền kinh tế dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.