"Kỹ sư nông dân" tự chế tạo máy rang cà phê

Cà phê Mường Ảng là dòng cà phê Arabica được trồng tại thung lũng Mường Khoe - nơi có sương mù quanh năm bao phủ. Những cây cà phê Arabica nơi đây được hấp thụ một lượng sương muối vừa đủ để tạo nên một thứ hương vị đặc trưng mà không nơi nào có được.

Tuy nhiên, người nông dân có hàng chục năm gắn bó với cây cà phê - anh Phạm Mạnh Hùng ở tổ dân phố 1, Thị trấn Mường Ảng, tỉnh Điện Biên lại cho rằng: "Dù chất lượng cà phê tốt đến mấy nhưng khâu chế biến, rang xay không tốt sẽ làm mất giá trị của hạt cà phê".

Trong khi đó, những chiếc máy nhập khẩu có giá hàng tỉ đồng luôn là bài toán đau đầu đối với các cơ sở rang xay, chế biến cà phê. Do vậy, anh Hùng đã tìm hiểu, nghiên cứu và tự chế tạo ra chiếc máy rang cà phê để giải bài toán này cho riêng mình và cho các cơ sở rang xay quy mô vừa và nhỏ.

Anh cho biết, để thực hiện ước mơ chế tạo ra chiếc máy rang cà phê của riêng mình, anh đã đi nhiều nơi, tìm hiểu nhiều loại máy nhập khẩu. Sau đó, lấy nguyên lý cơ bản từ các nguyên mẫu để phát triển thành dòng máy riêng của mình.

Từ chiếc máy rang xay cà phê đầu tiên được chế tạo thành công, gần 10 năm nay anh Hùng đã cho ra đời hơn 20 chiếc máy, mỗi đời máy lại có sự cải tiến, hoàn thiện nhưng anh vẫn trung thành với việc chế tác hoàn toàn thủ công mà không dùng đến máy móc hiện đại. Ngay cả chế tạo chi tiết máy cũng làm bằng tay chứ không thuê máy CNC.

“Mỗi linh kiện, chi tiết máy sẽ tương thích với 1 loại thép khác nhau, mình phải dựa trên nguyên lý hoạt động của máy để lựa chọn vật liệu phù hợp với tính năng. Khi tự làm thủ công, mình sẽ chăm chút từng chi tiết và hiểu kỹ về sản phẩm mình làm ra. Chỉ cần 1 chi tiết sai thì cả cái máy sẽ hoạt động không hiệu quả” – anh Hùng nói.

Anh Trần Hòa Bình - Chủ cơ sở rang xay cà phê tại TP Hồ Chí Minh, cho biết: “Tôi đã mua chiếc máy rang cà phê đầu tiên của anh Phạm Mạnh Hùng cách đây hơn 8 năm, đó là một chiếc máy được làm hoàn toàn thủ công. Đến nay, tôi vẫn sử dụng rất tốt và cho chất lượng cà phê thơm ngon”.

Với giá thành chỉ bằng khoảng 1/10 chiếc máy nhập khẩu có công suất tương tự nên anh Hùng có rất nhiều đơn hàng. Thế nhưng, để sản xuất ra một chiếc máy như vậy, anh Hùng phải mất thời gian khoảng hơn 2 tháng, trong khi anh còn phải dành thời gian cho gần chục hecta cà phê của gia đình. Do vậy, trong gần 10 năm, anh mới chỉ bán ra thị trường khoảng hơn 20 chiếc.

Với thành công từ chiếc máy rang cà phê được đánh giá cao, thế nhưng anh Phạm Mạnh Hùng lại khẳng định, việc phát triển và kinh doanh máy rang cà phê không phải là ưu tiên số 1 vì mục tiêu lớn nhất của anh là phát huy được hết giá trị của hạt cà phê Arabica Mường Ảng tương xứng với phẩm chất vượt trội của nó.

“Nếu như hạt cà phê Mường Ảng hiện nay có giá trị 1 đồng thì chúng ta có thể làm cho nó có giá trị 5 đồng, thậm chí là 10 đồng nếu như nó được trồng giống tốt, chăm sóc, thu hái đúng kỹ thuật và chế biến đúng cách” - anh Phạm Mạnh Hùng nói.

Để cà phê Mường Ảng được nâng tầm giá trị

Hàng chục năm theo đuổi đam mê, gắn bó, tâm huyết với cây cà phê và là người có công không nhỏ trong việc xây dựng thương hiệu cà phê của địa phương, mới đây, anh Phạm Mạnh Hùng đã được tín nhiệm bầu làm Phó Chủ tịch Hội cà phê Mường Ảng.

Trao đổi với phóng viên Báo Lao Động, anh Hùng cho biết, để tạo ra sản phẩm sạch, chất lượng thì phải đảm bảo từ vùng nguyên liệu tới quy trình thu hái, chế biến và đóng gói. Do vậy anh đã lựa chọn cách làm khác với nhiều hộ trong vùng, đó là không sử dụng phân hóa học, thuốc trừ sâu. Loại phân bón duy nhất mà anh Hùng sử dụng là loại phân được ủ lên men từ vỏ của quả cà phê.

Theo anh Hùng, trong chuỗi công đoạn chế biến, khâu rang cà phê là quan trọng nhất. "Cà phê có chất chống oxy hóa, tốt cho sức khỏe, nhưng nếu kỹ thuật rang không đảm bảo thì cà phê dễ bị cháy, khiến chất này bị mất đi. Việc rang cà phê đúng kỹ thuật giúp kiểm soát hàm lượng đường, chất béo, các vitamin và mùi hương đặc trưng" - anh Hùng cho biết thêm.

Theo đó, hạt cà phê Arabica rang đạt chuẩn là khi hạt chuyển màu cánh gián, bên trong và ngoài đều màu, không có các hạt bị cháy đen. Khi hạt cà phê nguội sẽ được đổ vào chum sành và ủ trong 30 ngày để ổn định mùi hương. Kết thúc quá trình ủ, nguyên liệu có thể được lấy ra để rang xay và đóng gói.

Khi rang xay đảm bảo đúng quy trình, cà phê Arabica Mường Ảng sẽ có đủ vị: Ngọt sâu, chua thanh, đắng dịu, chát nhẹ và có mùi hương rất đặc trưng. Cũng theo anh Hùng, để đạt được điều này, trước hết là khi thu hái chỉ được chọn những quả cà phê chín cây, hạn chế thấp nhất tỉ lệ lẫn cà phê xanh.

Tại cơ sở chế biến của anh Hùng, cà phê sau khi công nhân hái về tiếp tục được chọn lọc thêm một lần nữa rồi mới tiến hành các công đoạn chế biến. Ở công đoạn phơi cà phê, anh Hùng cũng không phơi dưới ánh nắng trực tiếp, không sấy mà đầu tư làm nhà kính và lắp đặt hệ thống quạt gió để cà phê khô tự nhiên.

Giải pháp này đã làm giảm đáng kể chi phí cho nhiên liệu sấy cà phê, làm cà phê mau khô hơn, tiết kiệm được diện tích sân phơi, đồng thời tăng chất lượng cà phê chế biến.

Để nâng tầm giá trị và thương hiệu của cà phê Mường Ảng, Phó Chủ tịch Hội cà phê mong muốn địa phương sớm hoàn thành đăng ký chỉ dẫn địa lý và có giải pháp hỗ trợ người nông dân tái canh cây cà phê. Từ đó giúp thương hiệu cà phê Mường Ảng từng bước có chỗ đứng trong ngành cà phê Việt Nam và vươn ra thế giới.