Thẩm lậu qua đường quá cảnh: Mỗi vụ một kiểu

Trao đổi với phóng viên Báo Lao Động, ông Nguyễn Phi Hùng - Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu - cho biết: Quá cảnh, tạm nhập - tái xuất hay trung chuyển hàng hóa là những phương thức phổ biến trong vận tải hàng hóa quốc tế. Những phương thức cho phép hàng hóa được luân chuyển, lưu thông một cách thuận tiện, nhanh chóng giữa các quốc gia.

Đặc biệt, đối với những quốc gia có điều kiện thuận lợi với hệ thống đường bờ biển dài, có những cảng biển nước sâu được xác định là địa điểm trung chuyển hàng hóa quan trọng trong khu vực và trên hệ thống vận tải biển quốc tế như Việt Nam.

Để tạo thuận lợi cho hoạt động của doanh nghiệp trong và ngoài nước, bên cạnh việc phải thực hiện các thông lệ quốc tế, Tổng cục Hải quan đã tích cực chủ động và quyết liệt trong cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hoá hải quan, áp dụng thông quan điện tử.

Tuy nhiên, bên cạnh nhiều DN chấp hành tốt pháp luật, tuân thủ đúng thông lệ quốc tế về tạm nhập - tái xuất, quá cảnh, trung chuyển hàng hóa, cũng có không ít DN lợi dụng các hoạt động này để thẩm lậu hàng cấm vào trong nước. 

Theo đại diện Tổng cục Hải quan, thủ đoạn thẩm lậu hàng cấm qua đường quá cảnh rất tinh vi và “mỗi vụ một kiểu”. Tuy nhiên, bằng việc phối hợp với các lực lượng chức năng, tới nay Hải quan triển khai nhiều kế hoạch, nhiều chuyên án và khởi tố điều tra hàng chục vụ án buôn lậu thông qua việc lợi dụng loại hình này chuyển cho cơ quan công an tiếp tục điều tra; bắt giữ hàng trăm container hàng cấm, hàng đã qua sử dụng, hàng chục kilogram ma tuý.

Điểm mặt những vụ việc tiêu biểu

Vụ việc 213 container “biến mất” là do kết quả thanh tra, điều tra ban đầu của Tổng cục Hải quan và tiếp theo là Cơ quan Cảnh sát điều tra C46 Bộ Công an khởi tố, hiện vẫn đang trong giai đoạn điều tra, nhưng cùng thời điểm đó cơ quan Hải quan đã phát hiện, xử lý nhiều vụ việc khác, như: Vụ phát hiện bắt giữ lô hàng quá cảnh sử dụng giấy tờ giả để đưa hàng cấm vào Việt Nam với trị giá hơn 3 tỉ đồng.

Theo đó, qua quá trình thu thập thông tin, tài liệu, tổ công tác của Hải đội Kiểm soát trên biển khu vực miền Nam (Hải đội 3) thuộc Cục Điều tra chống buôn lậu đã chủ động phối hợp với Phòng 6 - Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm buôn lậu (C74) - Bộ Công an phát hiện lô hàng chứa trong container vận chuyển trên tàu Mol Celebration đi từ Cảng Long Beach - Los Angeles, California (Mỹ) về Việt Nam có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Theo tờ khai, hàng hoá quá cảnh gồm có loa và âm ly là hàng mới nhưng kiểm tra thực tế cho thấy toàn bộ số hàng gồm có loa các loại, mixer và âm ly các loại đều là hàng đã qua sử dụng và thuộc danh mục cấm nhập khẩu quá cảnh qua Việt Nam. Đơn vị nhập hàng được xác định đã khai báo gian dối (hàng cũ khai là hàng mới), giả mạo tài liệu (vận đơn) và ngày 28.12.2016, Cục Điều tra chống buôn lậu đã ra quyết định khởi tố vụ án và chuyển hồ sơ cho Cơ quan Cảnh sát điều tra CA tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu để tiếp tục điều tra theo thẩm quyền.

Hoặc, cũng lợi dụng hình thức quá cảnh nhưng vụ việc của Cty TNHH vận tải thương mại dịch vụ Triệu Hiển lại có chiêu trò khác. Cụ thể, ngày 17.9.2016, Cty đã mở tờ khai tại Chi cục HQCK sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất để quá cảnh lô hàng 180 chiếc điện thoại iPhone 7 và iPhone 7 plus sang Campuchia cho Cty Green White Mart.

Theo thông tin khai báo, lô hàng quá cảnh là “điện thoại iPhone 7, iPhone 7 plus hàng mới 100%, số lượng khoảng 180 chiếc” và Kim Thế Cường là người được Cty giới thiệu đến để làm thủ tục quá cảnh hàng hóa đã nhận bàn giao hàng hóa được niêm phong hải quan để đưa lên phương tiện biển kiểm soát 54X-1897 vận chuyển đến Cửa khẩu quốc tế Mộc Bài (tỉnh Tây Ninh) để quá cảnh sang Campuchia.

Tuy nhiên, kết quả kiểm tra thực tế tại Cửa khẩu quốc tế Mộc Bài (tỉnh Tây Ninh) cho thấy lô hàng đã “teo tóp” và chỉ còn 1 chiếc điện thoại iPhone 7, 1 chiếc điện thoại iPhone 7 plus và có thêm 16 thùng kem đánh răng, 2 thùng dầu gội đầu.

Như vậy, 178 chiếc điện thoại iPhone 7 và iPhone 7 plus “biến mất” trên đường quá cảnh từ Việt Nam sang Campuchia và cơ quan Hải quan xác định Kim Thế Cường đã giả chữ ký của giám đốc Cty Triệu Hiển đã tháo chốt tay khóa có niêm phong hải quan để rút ruột số điện thoại, sau đó lắp lại khóa còn niêm phong hải quan để thẩm lậu số điện thoại trên vào Việt Nam. Cục Điều tra chống buôn lậu đã khởi tố điều tra vụ án này.

Chia sẻ với Báo Lao Động, đại diện Tổng cục Hải quan cho biết cuộc đấu tranh chống buôn lậu qua hình thức quá cảnh không hề đơn giản và cũng có một số cán bộ đã làm chưa đúng quy trình dẫn tới những vụ việc như vụ 213 container “biến mất”. Tuy nhiên, Tổng cục đã và sẽ xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong ngành.

Mặt khác vai trò “tự chịu trách nhiệm” của doanh nghiệp trước pháp luật và vai trò kiểm tra trong việc cấp phép đăng ký và kiểm tra hoạt động kinh doanh của DN sau khi được cấp phép của các cơ quan quản lý khác cũng rất quan trọng. Quá trình xác định, làm rõ sai phạm của 56 DN là chủ sở hữu của vụ 213 container “biến mất” nêu trên, cơ quan hải quan đã xác định 56 DN trên cũng “bốc hơi, biến mất” không có tại trụ sở đăng ký kinh doanh, đó là các “DN ma” ngay từ sau khi được cấp phép, đó là lỗ hổng lớn cần quan tâm khi thực hiện Luật Doanh nghiệp.

Liên quan vụ 213 container “mất tích” ở cảng Cát Lái (TPHCM), Tổng cục Hải quan cho biết đang phối hợp với Bộ Công an để điều tra, xử lý nghiêm sai phạm và đã có báo cáo sơ bộ gửi Thủ tướng