Ba bậc thang là những bậc thang nào?

Với việc rút phương án điện một giá, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục lấy ý kiến về phương án 5 bậc thang để hoàn thiện trước khi trình Thủ tướng vào cuối năm nay.

Tại hội thảo "Giá bán lẻ điện sinh hoạt thế nào là hợp lý" diễn ra ngày 20.8, ông Nguyễn Tiến Thoả - Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục Thẩm định giá (Bộ Tài chính) cho biết, cần rút 6 bậc thang hiện nay xuống còn 3, 4 hoặc 5 bậc, tốt nhất là 3 bậc.

Đồng thời, ghép các bậc lại với nhau để tăng khoảng cách tiêu thụ điện hợp lý, phù hợp với tình hình thực tế sử dụng điện hiện nay giữa các nhóm khách hàng dùng điện.

Đồng quan điểm, ông Ngô Đức Lâm - nguyên Phó viện trưởng Viện Năng lượng cho rằng, khi tính biểu giá bán lẻ điện phục vụ mục đích sinh hoạt, nêu lấy giá bán điện bình quân 1.864,44 đồng một kWh làm mốc tính bởi giá này đã gồm các chi phí, lãi cho ngành điện tái đầu tư.

Ông đề xuất biểu giá bán lẻ sinh hoạt theo bậc thang chỉ còn 3 bậc. Bậc 1 (0-100 kWh) sẽ có giá thấp hơn giá điện bình quân để đảm bảo tính hỗ trợ hộ nghèo, hộ chính sách.

Bậc 2 (101-400 kWh) sẽ bằng giá điện bình quân, 1.864,44 đồng một kWh và bậc 3 từ 401 kWh trở lên, giá cao hơn giá điện bình quân.

PGS.TS Nguyễn Minh Duệ - nguyên Chủ nhiệm bộ môn Năng lượng (Đại học Bách Khoa Hà Nội) cũng cho rằng, khoảng cách tăng giá giữa các bậc trong phương án biểu giá 5 bậc thang hiện quá lớn. Điều này khiến các hộ dùng trên 200 kWh phải trả giá cao, cao hơn nhiều giá điện bình quân. 

Nói về giải pháp cho giá bán điện hợp lý ở Việt Nam, ông Duệ  nêu quan điểm, trước tiên phải thực hiện giá điện theo cơ chế thị trường có điều tiết của Nhà nước; nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, sử dụng điện và tiến tới giảm bỏ bù chéo giữa các nhóm khách hàng.

"Lộ trình tiến tới thị trường điện cạnh tranh hoàn hảo đã đi được nửa chặng đường nhưng kết quả chưa rõ ràng, nếu không có giải pháp đột phá thực hiện thị trường điện cạnh tranh thì áp lực tăng giá điện vẫn đè nặng lên doanh nghiệp, người dân" - ông nhận xét.

Điện một giá chỉ áp dụng được khi nào?

Theo PGS.TS Nguyễn Minh Duệ, không phải ngẫu nhiên mà ngành điện đưa ra thêm phương án điện một giá để người tiêu dùng lựa chọn dưới áp lực của dư luận về hóa đơn điện tăng vọt.

Điện một giá có “lý lẽ” riêng của nó khi được kỳ vọng là phương án đảm bảo công bằng nhất cho mọi đối tượng người sử dụng. Chưa kể, điện một giá có ưu điểm dễ quản lý, dễ tính toán hơn nhiều so với dùng điện bậc thang.

Tuy nhiên, cần bàn là mức một giá nào là hợp lý. Dự thảo biểu giá điện bán lẻ sinh hoạt được đưa ra vừa qua lấy ý kiến có 2 mức giá điện một giá, khoảng 2.700 đồng/kWh và 2.900 đồng/kWh. Đây là mức giá quá cao và chưa đủ căn cứ, nên các chuyên gia đã kiến nghị loại bỏ mức giá này và thực thế Cục Điều tiết Điện lực cũng đã đề nghị rút phương án này ra khỏi dự thảo.

“Bình quân giá bán lẻ điện sinh hoạt hiện nay là 1.864 đồng/kWh. Với giá này, ngành điện cũng đã có đủ lãi để tái đầu tư.

Nếu điện một giá có mức cao hơn giá bán lẻ bình quân thì ngành điện sẽ tiếp tục ghi nhận lãi nhiều hơn nữa. Đây là điều chưa thỏa đáng nếu đặt trong tương quan lợi ích chung của ngành điện và người tiêu dùng. Vì vậy, cần thận trọng khi quyết định mức điện một giá”, ông Duệ nói. 

Tại tọa đàm, chuyên gia này đề xuất, mức giá phù hợp nhất là ngang bằng với mức giá bán lẻ điện hiện nay 1.864 đồng/kWh, hoặc mức hơn 2.008 đồng/kWh, chứ không thể để ở mức gần 3.000 đồng/kWh.

Trong khi đó, ông Nguyễn Tiến Thỏa cho hay, chúng ta chỉ có thể thực hiện được phương án điện một giá, khi có đủ nguồn cung điện và khi nhà nước có các chính sách hỗ trợ người nghèo, hộ chính sách thông qua cơ chế khác, không phải qua giá điện. Việc thực hiện điện một giá sẽ phải thay đổi các nguyên tắc trong Luật Điện lực.