Bộ Công Thương vừa hoàn thiện dự thảo Nghị định về kinh doanh xăng dầu gửi Bộ Tư pháp thẩm định. Trong bản dự thảo lần 3 này, điểm đáng chú ý là Bộ Công Thương không còn quy định về Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Điểm đáng chú ý trong dự thảo là Bộ Công Thương không còn quy định về quỹ bình ổn giá xăng dầu.

Dự thảo chỉ nêu trách nhiệm của Bộ Tài chính hướng dẫn thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu chuyển, nộp số dư quỹ bình ổn vào ngân sách nhà nước.

Với quy định như vậy khiến nhiều người hiểu rằng cơ quan soạn thảo đang đề xuất bỏ Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Số dư quỹ hiện tại sẽ được nộp vào ngân sách Nhà nước.

Tuy nhiên, trao đổi với Lao Động, bà Nguyễn Thuý Hiền - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương), cho hay, Quỹ bình ổn xăng dầu vẫn có. Theo dự thảo Nghị định nêu trên, Quỹ bình ổn giá xăng dầu được thực hiện theo quy định của Luật giá 2023.

Luật giá quy định có 5 biện pháp bình ổn, trong đó có biện pháp thứ 5 là sử dụng Quỹ bình ổn đối với mặt hàng đã thành lập quỹ.

Các bộ, ngành xây dựng phương án bình ổn giá gửi Bộ Tài chính tổng hợp trình Chính phủ cho phép về mặt chủ trương, sau khi có chủ trương các bộ, ngành tổ chức thực hiện. Quỹ này không dùng thường xuyên, biện pháp bình ổn là có thời hạn. Việc trích hay chi quỹ này phải theo Luật Giá.

Trao đổi với Lao Động ngày 14.7, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú - nguyên Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho biết, việc quy định về Quỹ bình ổn giá xăng dầu như dự thảo không khác gì là bỏ Quỹ bình ổn, vai trò của quỹ cũng mờ nhạt, không còn tác dụng bình ổn thị trường. Do vậy không cần thiết phải duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu.

Theo ông Vũ Vinh Phú, trong quá trình thực hiện, Quỹ bình ổn giá xăng dầu bộc lộ nhiều khiếm khuyết hơn là tác dụng bình ổn thị trường. Những lúc giá xăng dầu thế giới tăng cao đột biến với biên độ lớn thì quỹ bị âm.

Mặt khác, Quỹ bình ổn giá xăng dầu để tại các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu, cho nên có nhiều thời điểm, quỹ đã bị doanh nghiệp lợi dụng, sử dụng sai mục đích, thậm chí vi phạm pháp luật.

Quỹ còn thực hiện việc bù chéo giữa xăng và dầu ở một số giai đoạn nhất định. Điều đó là không thể chấp nhận. Một ví dụ cụ thể về việc chi Quỹ bình ổn giá xăng dầu để giảm nhiệt giá xăng dầu, đó là trong quý 1.2024, có thời gian giá bán lẻ xăng dầu liên tục tăng, từ mức dưới 22.000 đồng lên mức trên 25.000 đồng/lít. Thời điểm này, Quỹ bình ổn giá xăng dầu còn rất lớn, gần 7.000 tỉ đồng, nhưng không chi sử dụng để bình ổn giá, kiềm chế đà tăng của giá xăng dầu.

"Từ những khiếm khuyết nêu ở trên về trích lập và sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu - cho ta thấy đã đến lúc phải bỏ quỹ này. Khi bỏ Quỹ bình ổn giá xăng dầu (tiền của dân) thì phải có Quỹ bình ổn bằng hiện vật (xăng dầu) để thay thế.

Do vậy, Quỹ bình ổn bằng hiện vật phải đủ lớn để dự trữ cho đất nước từ 3-6 tháng, có như vậy mới đủ sức bình ổn thị trường khi cần thiết. Quỹ này phải được hạch toán, luân chuyển, thấp mua vào, cao bán ra như một công ty quản lý vốn Nhà nước", ông Phú khẳng định.