Trả vàng về cho thị trường vận hành

Đã từng có thời điểm, vàng được coi như một trong những phương tiện thanh toán được ưa chuộng, nhiều giao dịch giá trị lớn được quy thành vàng khiến các cơ quan quản lý lo ngại tình trạng "vàng hóa nền kinh tế". Nghị định 24/2012/NĐ-CP ra đời kịp thời gần như đã chấn chỉnh được tình trạng bất ổn định trên thị trường vàng vào thời điểm đó. NHNN trở thành cơ quan độc quyền sản xuất vàng miếng, độc quyền trong quản lý xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.

12 năm trôi qua, quy định cũ đã bộc lộ bất cập trong bối cảnh mới. Tình trạng giá vàng không liên thông với thế giới khiến sự chênh lệnh giữa giá vàng trong nước - thế giới kéo giãn, có khi lên tới gần 20 triệu đồng/lượng. Sự chênh lệch lớn đã dẫn đến việc nhập lậu vàng, từ đó thất thoát về ngoại tệ, ảnh hưởng đến quản lý tỷ giá...

Trao đổi với Lao Động, PGS.TS Ngô Trí Long cho biết việc chọn con đường quản lý thị trường vàng bằng công cụ hành chính, mệnh lệnh như Nghị định 24 hay để vận hành theo cơ chế thị trường, phù hợp với thông lệ quốc tế là một vấn đề không hề dễ với cơ quan quản lý nhà nước. Ông cho rằng NHNN giờ đây chỉ nên thực hiện chức năng quản lý và hoạch định chính sách, điều tiết dự trữ ngoại hối bằng vàng theo pháp lệnh ngoại hối, Luật Ngân hàng Nhà nước, Luật Các tổ chức tín dụng mà không tham gia sản xuất kinh doanh hoặc điều tiết thị trường bằng các biện pháp hành chính, không trực tiếp can dự việc kinh doanh của các doanh nghiệp.

NHNN là cơ quan quản lý nhà nước về chính sách tiền tệ, lại trực tiếp gánh thêm trách nghiệm cân bằng cung - cầu vàng thông qua xuất - nhập khẩu và điều tiết thị trường vàng thì bản thân NHNN sẽ trở thành người gánh rủi ro của thị trường. Thêm vào đó, nếu để doanh nghiệp tự xuất và nhập khẩu vàng thì luồng vàng ra vào Việt Nam sẽ nhanh hơn, cân bằng được giá trong nước với giá thế giới. NHNN nên trả vàng về cho thị trường, tức là để cho thị trường - các công ty kinh doanh vàng tự xuất và tự nhập khẩu. Còn NHNN chỉ làm nghiệm vụ giám sát về khối lượng, thậm chí giám sát giá cả khi cần thiết.

"Doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện sản xuất - kinh doanh thì để họ tự hoạt động theo cơ chế thị trường. Nhà nước chỉ quản lý chất lượng (tuổi vàng), trọng lượng, nhãn hiệu như các doanh nghiệp khi đã đăng ký, cho phép nhiều thương hiệu cùng tồn tại thay vì độc quyền" - ông Long giải thích thêm.

Trên thế giới, ngân hàng trung ương không trực tiếp quản lý kinh doanh vàng

Ông Nguyễn Thế Hùng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cho biết theo khảo sát của ông và khảo sát tại rất nhiều hội thảo, các buổi làm việc với Hội đồng Vàng Thế giới, đều khẳng định rất rõ là các nước trên thế giới, kể cả các nền kinh tế lớn, ngân hàng trung ương không quản lý trực tiếp về kinh doanh vàng. Họ quan niệm vàng là một loại hàng hóa thông thường.

"Tại các nước trong khu vực như Singapore, Thái Lan, Bộ Thương mại hoặc Bộ Công Thương, Bộ Kinh tế đóng vai trò quản lý. NHNN chỉ quản lý về ngoại hối, điều tiết các dòng tiền ngoại tệ. Các ngân hàng trung ương ở các nước chỉ có vai trò dự trữ quốc gia, điều phối vàng như là một tài sản để dự trữ quốc gia. Đây là một công cụ để bảo đảm an ninh tiền tệ.

Đến bây giờ, chúng ta vẫn duy trì việc độc quyền SJC sẽ dẫn đến sự chênh lệch rất lớn về giá vàng. Giá trị đồng tiền Việt Nam hiện rất ổn định, tỷ giá cũng thế. Người dân không dùng vàng để làm phương tiện thanh toán và không có khái niệm "vàng hóa"" - ông Hùng đưa ra dẫn chứng.

Do đó vị chuyên gia nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phải xem xét lại cách thức quản lý thị trường vàng hiện nay. Nếu quan niệm giống như các nước trên thế giới, vàng là một loại hàng hóa thì NHNN không quản lý trực tiếp thị trường vàng nữa.