Bộ Công Thương cho biết, hiện nay, giá xăng dầu là mức giá tối đa do Nhà nước công bố định kỳ dựa trên công thức giá xăng dầu cơ sở. Theo cơ chế này, Nhà nước ban hành tiêu chí, công thức tính giá, thông số tính toán giá, can thiệp quá sâu vào quyết định giá của doanh nghiệp.

"Nhằm giảm hẳn sự can thiệp của cơ quan nhà nước vào việc quyết định giá bán của doanh nghiệp, tạo môi trường cạnh tranh về giá xăng dầu theo cơ chế thị trường, giúp doanh nghiệp linh hoạt và tự chủ quyết định giá bán xăng dầu trên thị trường, dự thảo Nghị định tiếp cận theo hướng Nhà nước chỉ công bố giá xăng dầu thế giới và một số chi phí cố định. Thương nhân tự công bố giá bán tối đa dựa trên công thức giá do Nhà nước quy định. Giá bán xăng dầu trên thị trường của doanh nghiệp không được cao hơn giá bán tối đa theo công thức đã quy định. Sau khi công bố, thương nhân thông báo giá bán cho cơ quan nhà nước để giám sát" - Bộ Công Thương đề xuất.

Công thức giá xăng dầu được xin ý kiến như sau:

Nhà nước công bố giá thế giới bình quân 15 ngày, thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu căn cứ các yếu tố cố định như thuế các loại, được quyền cộng thêm khoản chi phí định mức đã được quy định tại Nghị định để công bố giá bán xăng dầu trên thị trường. Giá bán xăng dầu của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trên thị trường không được vượt quá giá được tính toán theo công thức:

Giá bán xăng dầu tối đa bằng (=) {Giá xăng dầu thế giới (x) tỷ giá ngoại tệ} cộng (+) thuế nhập khẩu cộng (+) thuế tiêu thụ đặc biệt cộng (+) thuế bảo vệ môi trường cộng (+) thuế giá trị gia tăng cộng (+) tỷ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Trong đó:

- Giá bán xăng dầu tối đa là giá bán cao nhất do thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu công bố.

- Giá xăng dầu thế giới là giá xăng dầu thế giới bình quân 15 ngày liên tiếp.

- Tỷ giá ngoại tệ là tỷ giá giữa đồng Việt Nam và đồng đô la Mỹ bán ra cuối ngày của Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam tính bình quân 15 ngày theo số ngày có giá xăng dầu thế giới.

- Tỷ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp được tính theo các mức tối đa như sau:

Tối đa là …% (chẳng hạn là 20%) trong trường hợp bình quân giá xăng dầu thế giới 15 ngày đạt mức … USD/thùng (chẳng hạn là 30 USD/thùng);

Tối đa là …% (chẳng hạn là 10%) trong trường hợp bình quân giá xăng dầu thế giới 15 ngày đạt mức trên … USD/thùng đến … USD/thùng (chẳng hạn là 30 USD/thùng đến 60 USD/thùng);

Tối đa là …% (chẳng hạn là 07%) trong trường hợp bình quân giá xăng dầu thế giới 15 ngày đạt mức trên … USD/thùng đến … USD/thùng (chẳng hạn là 60 USD/thùng đến 90 USD/thùng);

Tối đa là …% (chẳng hạn là 05%) trong trường hợp bình quân giá xăng dầu thế giới 15 ngày đạt mức trên … USD/thùng đến … USD/thùng (chẳng hạn là 90 USD/thùng đến 120 USD/thùng);

Tối đa là …% (chẳng hạn là 04%) trong trường hợp bình quân giá xăng dầu thế giới 15 ngày đạt mức trên … USD/thùng (chẳng hạn là 120 USD/thùng).

- Thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường, thuế giá trị gia tăng thực hiện theo quy định pháp luật về thuế.

Trường hợp tỷ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp tăng, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét điều chỉnh tỷ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp phù hợp với tình hình thực tế.

Thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu căn cứ công thức tính giá nêu trên để tính toán, công bố giá bán xăng dầu trong hệ thống không quá giá bán tối đa.

Bên cạnh đó, Quỹ Bình ổn giá xăng dầu được sử dụng thường xuyên, liên tục theo quy định hiện nay. Tuy nhiên, cơ quan thanh tra, kiểm tra của Đảng có ý kiến về việc trích lập, chi sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu hiện nay được thực hiện thường xuyên, liên tục, không có thời gian cụ thể là chưa phù hợp với quy định tại Luật Giá.

Bộ Công Thương nhận định, cần có cơ chế mới thay cho cơ chế điều hành giá hiện nay và cơ chế này cần được thể hiện công khai, minh bạch để các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu dự báo được và quyết định tự công bố giá theo quy định của pháp luật. Đây cũng là cơ chế điều hành nhiều nước trên thế giới và trong khu vực đang áp dụng.