Những điều cần làm rõ
Thuế VAT đầu vào của nhà máy LiOA Đồng Nai trong 4 năm từ 2019 - 2022 là 829 tỉ đồng, trong đó doanh nghiệp được hoàn lại số tiền đã ứng ra trước đó để mua nguyên liệu sản xuất hàng xuất khẩu theo luật là 505 tỉ đồng.
Vụ việc Cục Thuế Đồng Nai cho biết đã chính thức chuyển hồ sơ LiOA sang cơ quan điều tra thu hút sự quan tâm lớn của dư luận.
Việc LiOA có sai phạm trong mua bán hóa đơn hay không, câu trả lời cần chờ cơ quan công an làm rõ. Tuy nhiên, rất nhiều người lao động của công ty này đã và đang phải đối mặt với khó khăn.
Từ tháng 6.2023, nhà máy LiOA đã giảm xuất khẩu lên tới 70%, phải huỷ hàng loạt đơn hàng từ quốc tế. Sản xuất bị đình trệ, từ tháng 9.2023, nhiều lao động của công ty đã phải nghỉ việc luân phiên.
Việc bị chậm hoàn thuế VAT đã ảnh hưởng dòng vốn sản xuất kinh doanh, gây thiệt hại rất lớn cho doanh nghiệp. Quá trình xác minh có thể mất nhiều tháng, và trong quãng thời gian đó, nhiều hộ gia đình buộc phải “treo niêu”. Thời gian xác minh càng dài, người lao động sẽ càng bị đẩy vào hoàn cảnh khốn cùng với mức lương vốn không cao, trong khi chi phí sinh hoạt ngày càng đắt đỏ từ tiền thuê nhà, giá lương thực, tiền học phí, đi khám bệnh, ma chay, cưới hỏi…
Theo đó, thứ nhất, có thể đặt dấu hỏi về dấu hiệu có hay không sự "quan liêu" ở Cục Thuế Đồng Nai, và liệu kết luận của cơ quan này có chính xác hay không. Quy định hoàn thuế VAT hiện nay có chia rõ 2 trường hợp là hoàn trước kiểm sau và kiểm trước hoàn sau. Thời hạn với kiểm trước - hoàn sau là 40 ngày (Điều 75 Luật Quản lý thuế 2019).
Thứ hai, 2019 là năm dịch bệnh hoành hành, nhiều công ty phá sản nên việc tại thời điểm thanh tra, các doanh nghiệp mua bán với LiOA đã bị phá sản hoặc chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế là có thể hiểu được.
Tuy nhiên, điểm mấu chốt là tại thời điểm giao dịch với LiOA, thì doanh nghiệp đối tác có hoạt động hay không. Nếu LiOA có đầy đủ giấy tờ chứng minh công ty có mua bán thật thì cơ quan thuế không được phép loại hóa đơn đầu vào. Mặt khác, cần phải nhấn mạnh, trách nhiệm quản lý thuế là của cơ quan thuế, không thể đẩy cho doanh nghiệp mua hàng.
Thứ ba, dòng tiền là sinh mạng của doanh nghiệp. Nếu đứt gãy dòng tiền, doanh nghiệp có nguy cơ cao bị phá sản. Cần phải đặt giả thiết: Trường hợp LiOA không sai phạm, nhưng khi được chứng minh không sai phạm thì có thể doanh nghiệp đã phá sản, nhiều công nhân thất nghiệp.
Câu hỏi được đặt ra khi đó, là cá nhân nào, tổ chức, cơ quan nào phải chịu trách nhiệm khi khiến một doanh nghiệp rơi vào cảnh khốn cùng rồi phá sản, khiến nhiều công nhân thất nghiệp, đẩy hàng nghìn gia đình vào cảnh túng quẫn.
Chờ đến bao giờ?
Cục Thuế Đồng Nai cho biết đã rà soát các công ty cung cấp đầu vào cho LiOA Đồng Nai, phát hiện đa số công ty ở trạng thái không hoạt động. Các doanh nghiệp này hoạt động trong lĩnh vực thương mại, mới cấp mã số thuế nhưng phát sinh doanh thu rất lớn, sau đó "biến mất" để tránh sự kiểm tra của cơ quan thuế.
Tiếp tục rà soát hết từ năm 2019 đến tháng 3.2023, Cục Thuế Đồng Nai phát hiện một số doanh nghiệp bán hàng cho LiOA ngừng, nghỉ kinh doanh như trên. Do đó, Cục Thuế Đồng Nai chuyển hồ sơ đề nghị hoàn thuế kỳ tháng 2.2023 và tháng 3.2023 từ diện "hoàn trước, kiểm sau" sang diện "kiểm trước, hoàn sau".
Trước đó, báo Lao Động đã đưa tin, LiOA Đồng Nai khẳng định, toàn bộ hợp đồng mua nguyên vật liệu đầu vào là thật, việc thanh toán bằng chuyển khoản là thật, giao nhận nguyên vật liệu đầu vào là thật. Doanh nghiệp cũng khẳng định, hoá đơn VAT đầu vào, theo tra cứu trên cổng thông tin quốc gia về doanh nghiệp và cổng thông tin quốc gia về thuế tại thời điểm mua bán là hợp pháp, được phép lưu hành tại thời điểm mua bán. Bên mua là LiOA đã thanh toán đầy đủ thuế VAT cho bên bán bằng phương thức chuyển khoản là thật.
“Hiện nay gần 2.000 công nhân của LiOA đang gặp khó khăn về việc làm và nguy cơ chậm lương từ tháng 9.2023 do nhiều ngân hàng đồng loạt đóng room tín dụng với doanh nghiệp do liên quan thông tin nêu trên” - LiOA cho biết.
Cũng theo phía LiOA, hơn 125 tỉ đồng tiền VAT của doanh nghiệp đã ứng ra mua nguyên vật liệu sản xuất hàng xuất khẩu đang bị chậm hoàn, khiến dòng tiền của doanh nghiệp bị đứt gãy, không có nguồn quay vòng vốn. Từ tháng 6.2023, nhà máy LiOA đã phải giảm xuất khẩu lên tới 70%, hủy hàng loạt đơn hàng quốc tế. Từ đầu tháng 9.2023, lao động của công ty đã phải nghỉ luân phiên do sản xuất bị đình trệ.