Từ tháng 4.2022 đến nay, VN-Index đã trải qua 6 tuần đỏ lửa liên tục, "bốc hơi" hơn 340 điểm, tức 22% trước khi hồi phục trở lại. Sóng giảm ập đến từ cổ phiếu đầu cơ tới cơ bản tốt. Hơn 230.000 tài khoản chứng khoán mở mới trong tháng 4 vừa qua chắc chắn không khỏi bàng hoàng khi vừa mới tham gia thị trường mà tài khoản lại ngày một "xa bờ".

Lúc này khi nhìn lại, nhà đầu tư dù lâu năm hay F0 đều thấm thía giá trị của những kiến thức nền, đặc biệt là quản trị rủi ro.

Trả lời phỏng vấn chương trình "Phố Tài chính", bà Nguyễn Thị Hằng Nga - Phó Tổng giám đốc công ty quản lý quỹ Vietcombank (VCBF), rủi ro không phải lúc thị trường giảm mà tiềm ẩn chính ở lúc bạn phải mua với giá cao. Nhà đầu tư cá nhân thường bị vòng xoáy là mua cao, bán thấp và ảnh hưởng bởi tâm lý. 

Bà Hằng Nga cho biết: "Ở các nước phát triển, ban đầu nhà đầu tư có thể tự đầu tư. Như Mỹ vào những năm 1990, có tới gần 80% nhà đầu tư cá nhân tự đầu tư nhưng con số này đến năm 2020 chỉ còn khoảng 60%. 40% còn lại họ sẽ đầu tư theo các quỹ".

Vị chuyên gia cho rằng nếu là nhà đầu tư cá nhân ít kinh nghiệm thì tốt nhất nên đầu tư theo các quỹ đầu tư. Còn nếu muốn tự đầu tư thì kỹ năng quan trọng nhất là quản trị rủi ro. 

Quản trị rủi ro tập trung vào 3 cách. Về lựa chọn cổ phiếu, sẽ phải đánh giá rất kỹ trên mọi khía cạnh của công ty. Theo bà Hằng Nga, quan trọng nhất là mô hình định giá. Sau đó quỹ sẽ chạy các kịch bản khác nhau để thấy khả năng tăng trưởng so với rủi ro bị lỗ. Khi đã hiểu rõ rồi thì VCBF mới tận dụng những biến động của thị trường để đầu tư.

Thứ hai là xây dựng những danh mục đa dạng, thường là những cổ phiếu đầu ngành và ở nhiều ngành khác nhau. Khi một yếu tố ảnh hưởng đến một cổ phiếu trong danh mục mà lại có lợi cho một cổ phiếu khác thì có thể giảm trừ rủi ro.

Thứ 3 là định hướng đầu tư dài hạn. Yếu tố tiên quyết là kiên nhẫn và hạn chế giao dịch ngắn hạn.

"Để kiếm được tiền mà vẫn quản trị được rủi ro thì phải đi theo dòng tiền chứ không phải chống lại nó. Nhà đầu tư cần kỹ năng quan sát dòng tiền trên thị trường. Cụ thể, tiền dương thì mua vào còn tiền âm thì bán ra. Tuy nhiên nhà đầu tư cũng cần quan sát xem đó là dòng tiền ngắn hạn hay dài hạn", ông Phan Dũng Khánh - Giám đốc Tư vấn Đầu tư Maybank Investment Bank nhận định.

Theo ông Khánh, trong bối cảnh thị trường đi xuống vẫn có 2 cách kiếm được tiền như sau. Cách thứ nhất, phải xác định được nhóm ngành nghề/nhóm cổ phiếu đi ngược xu hướng hoặc những cổ phiếu mang tính chất phòng thủ. Tuy nhiên điều này đòi bạn phải trau dồi, khổ luyện thông qua trải nghiệm thực chiến.

Cách thứ hai, tham gia thị trường chứng khoán phái sinh. Tuy nhiên đó là một công cụ phòng vệ chứ để gỡ gạc trên thị trường cơ sở thì là rất khó.

Ông Phan Dũng Khánh cho rằng nhà đầu tư nên tập trung mua cổ phiếu của những doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh tốt thì về mặt dài hạn sẽ luôn mang lại những khoản lợi nhuận không ngờ.