Không khuyến khích được phát triển điện sạch

Trao đổi với Lao Động, TS Ngô Đức Lâm - nguyên Phó Viện trưởng Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) cho rằng, ông hiểu lý do vì sao Bộ Công Thương đề xuất như vậy. Các đề xuất đều phải theo luật, nếu đề xuất một chính sách nào đó không đúng luật thì cũng không được.

Ông cho rằng, các chính sách đề xuất cho điện mặt trời bị vướng hai điều. Một là Luật Điện lực, hai là vướng quy hoạch điện VIII.

Luật Điện lực vướng ở chỗ tất cả người đi bán điện dù 1kW cũng phải có giấy phép hoạt động điện lực, có nghĩa là phải đăng ký công ty, có báo cáo tài chính, mã số thuế... Nếu bán điện cho người nào thì phải có giấy phép hoạt động điện lực.

Còn trong Quy hoạch điện VIII, điện mặt trời mái nhà tới năm 2030 nối lưới được 2.600 MW. Thực tế bây giờ đã đạt con số này, nên nếu thêm nhiều người đầu tư điện mặt trời mái nhà thì sẽ vượt công suất trong quy hoạch.

Với lập luận trên, ông Lâm cho rằng, đề xuất này làm cho Bộ Công Thương là “an toàn vì đúng luật”. Tuy nhiên, ông Lâm bày tỏ quan điểm: “Nếu không thích hợp hoàn toàn có thể sửa, bởi lẽ khi đang thiếu điện, dân lắp điện mặt trời để sản xuất, lại không cho phát lên lưới, không được bán thì không hợp lý”. Tuy nhiên, chuyên gia này cũng lưu ý cần nhìn nhận khách quan. Nếu tất cả đều đua nhau làm điện mặt trời mái nhà và cùng phát lên lưới sẽ dẫn đến khả năng lưới điện không tải được. Đặc biệt là Nam Trung Bộ nếu đường dây quá tải sẽ không tải điện ra miền Bắc. Vì thế, phải có biện pháp để Nhà nước đầu tư thêm về nâng cấp đường dây.

“Bộ Công Thương nên có tính toán lại, phải có giải thích cặn kẽ, trình Chính phủ theo phương án nếu cho phép điện mặt trời mái nhà nối lưới thì khả năng lưới điện chịu được công suất bao nhiêu? Nhà nước có đầu tư được lưới nữa hay không, thay vì nói rằng phát lên lưới thì chỉ được ghi nhận giá 0 đồng” - ông Lâm góp ý.

Mua điện mặt trời với giá 0 đồng là không phù hợp

Trao đổi với Lao Động, ông Phan Công Tiến - người có nhiều năm nghiên cứu về năng lượng và thị trường điện - cho biết, việc mua điện mặt trời mái nhà với giá 0 đồng là “không phù hợp, không mang tính khuyến khích đầu tư lắp đặt điện mặt trời mái nhà”.

“Những hộ dân lắp đặt và sử dụng điện mặt trời, công suất dư thừa họ cũng muốn bán cho đơn vị điện lực. Nếu bên điện lực không mua phần công suất dư thừa này thì rất lãng phí điện, trong khi ở miền Bắc vẫn đối mặt với nguy cơ thiếu điện trong những năm tới” - ông Tiến nói.

Theo ông Tiến, thay vì mua giá cao, EVN có thể đàm phán mua lượng điện dư thừa của những hộ dân với giá thấp.

TS Ngô Trí Long - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu giá (Bộ Tài chính) lưu ý, bài toán đặt ra ở đây là phải đầu tư hạ tầng đồng bộ, đặc biệt là hệ thống truyền tải để khi tiếp nhận nguồn điện tái tạo không làm ảnh hưởng tới an toàn hệ thống.

Nếu người dân lắp đặt nhiều, lượng dư thừa nhiều, lưới điện không chịu nổi

Đại diện Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) cho biết, chủ trương khi xây dựng cơ chế về điện mặt trời mái nhà là không mua điện dư thừa của các tổ chức, cá nhân lắp đặt.

“Nếu mua, người dân sẽ lắp đặt nhiều, lắp đặt tràn lan. Khi đó sẽ mất cơ cấu tối ưu của cả hệ thống điện, có thể ảnh hưởng đến an ninh năng lượng. Nếu lượng điện dư thừa nhiều, khi tất cả nguồn điện này đẩy lên hệ thống thì lưới không chịu nổi. Các nhà máy khác phải giảm công suất để nhường cho nguồn điện này…

Vấn đề nằm ở chỗ phải đảm bảo an toàn lưới điện và ổn định của hệ thống điện, chứ không phải là kinh tế”, đại diện Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo nói.