Ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam đã thu hút một tỉ lệ đáng kể FDI vào các khu công nghiệp (KCN) ở các tỉnh, thành phố, đặc biệt là các tỉnh thành phía Nam. Dự kiến, đến năm 2030, sản phẩm công nghiệp hỗ trợ dự kiến đáp ứng 70% nhu cầu và chiếm khoảng 14% giá trị sản xuất công nghiệp với khoảng 2.000 công ty có khả năng cung cấp trực tiếp cho các nhà lắp ráp và các tập đoàn đa quốc gia vào năm 2030.

Để phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, Việt Nam đã thông qua Nghị quyết 115/NQ-CP thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ giai đoạn 2020-2030. Phát triển công nghiệp hỗ trợ tập trung vào các lĩnh vực: Công nghiệp điện tử; Kỹ thuật cơ khí; Công nghiệp công nghệ cao; và Công nghiệp ôtô.

Công nghiệp ôtô

Ngành ôtô Việt Nam tăng trưởng vượt bậc trong những năm gần đây nhờ vào tầng lớp trung lưu đang phát triển nhanh chóng của đất nước. Các thị trường cung cấp ôtô chính cho Việt Nam trong năm 2021 là Thái Lan và Indonesia; hai thị trường này cộng lại chiếm 82,3% tổng lượng ôtô nhập khẩu của cả nước.

Tuy nhiên, sản xuất, lắp ráp ôtô mới ở mức lắp ráp cơ bản, chưa chuyên môn hóa giữa sản xuất và lắp ráp.

Nguyên nhân của sự yếu kém một phần là do trình độ công nghệ kỹ thuật còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu khắt khe của các liên doanh. Một nguyên nhân khác là do thiếu chuyên môn hóa sản xuất, dẫn đến linh kiện sản xuất tại Việt Nam có giá cao gấp 2 đến 3 lần so với các nước trong khu vực.

Ngoài ra, môi trường sản xuất kinh doanh của ngành ô tô còn thiếu chính sách thuận lợi với những hạn chế nhất định. Chẳng hạn, về chính sách tín dụng, doanh nghiệp FDI hoạt động trong cùng lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ thường vay từ công ty mẹ, hoặc ngân hàng nước ngoài với lãi suất chỉ 1% đến 3%, trong khi doanh nghiệp Việt Nam phải vay lãi suất từ 8 đến 10% phần trăm.

Để phát triển ngành công nghiệp ôtô, Việt Nam đã có những giải pháp tháo gỡ hai điểm nghẽn: phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu và xây dựng chính sách ưu đãi, hỗ trợ ngành ôtô trong nước.

Xa hơn nữa, ngành công nghiệp ôtô Việt Nam đang vươn lên nhờ các chính sách ưu đãi, thúc đẩy từ chính phủ như: giảm thuế tiêu thụ đặc biệt, ưu đãi thuế nhập khẩu linh kiện, các giải pháp thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ (8.2020), ưu đãi thuế cho sản xuất và lắp ráp ôtô, phê duyệt “Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035”.

Sản xuất công nghệ cao

Theo Bộ Công Thương, từ năm 2011 đến 2020, một số dự án công nghệ cao đã được triển khai, hỗ trợ doanh nghiệp làm chủ các sáng tạo công nghệ cao mới, tạo lợi thế kinh tế - xã hội đáng kể.

Với các khoản đầu tư vào sản xuất chip và điện thoại thông minh cũng như R&D từ Samsung, Microsoft, Intel và LG, Việt Nam đã nổi lên như một trung tâm đầu tư trong ngành công nghệ cao. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 10/2021/QĐ-TTg vào tháng 3.2021 quy định tiêu chí xác định doanh nghiệp công nghệ cao, có hiệu lực từ ngày 30.4.2021. Luật này áp dụng cho các doanh nghiệp tại Việt Nam sản xuất các mặt hàng công nghệ cao hoặc cung cấp dịch vụ công nghệ cao.

Việt Nam đặt mục tiêu làm chủ một số công nghệ cao để tạo ra hệ sinh thái doanh nghiệp công nghệ cao và đưa vào sản xuất nhằm đẩy mạnh giá trị xuất khẩu hàng công nghệ cao vào năm 2030.

Theo kế hoạch mới nhất, Việt Nam dự kiến thành lập 500 ngành công nghiệp công nghệ cao và 200 công ty trang trại ứng dụng công nghệ cao vào năm 2030. Bộ Công Thương đã phê duyệt khung chương trình hình thành một số ngành công nghiệp công nghệ cao theo Quyết định 1992/QĐ-BCT. Quyết định nhằm củng cố các mục tiêu trong quyết định của Thủ tướng Chính phủ về chương trình quốc gia phát triển công nghệ cao đến năm 2030.

Công nghiệp hỗ trợ có vai trò then chốt trong tái cơ cấu nền kinh tế, nâng cao năng suất lao động và kỹ năng của người lao động, nâng cao năng lực cạnh tranh và chất lượng hàng hóa Việt Nam.

Khi Việt Nam trở nên phổ biến đối với các nhà đầu tư Trung Quốc cộng với những thay đổi gần đây trong chuỗi giá trị toàn cầu, ngành công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam có tiềm năng tăng trưởng đáng kể nếu quốc gia áp dụng các chính sách nhất quán, kịp thời và phù hợp.