Báo cáo thường niên đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Việt Nam 2021 là báo cáo đầu tiên về FDI được VAFIE thực hiện dựa trên sự hợp tác với Công ty Kiểm toán quốc tế KPMG Việt Nam, với sự hỗ trợ của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), Tập đoàn Fiin Group và một số chuyên gia kinh tế, nhằm đánh giá toàn diện kết quả thu hút, sử dụng vốn đầu tư nước ngoài, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp FDI; từ đó kiến nghị với Nhà nước định hướng chính sách pháp luật theo hướng đổi mới và sáng tạo để gia tăng số lượng dự án và vốn đầu tư nước ngoài; đồng thời, nâng cao chất lượng và hiệu quả kinh tế xã hội của khu vực doanh nghiệp FDI.
TS Nguyễn Anh Tuấn - Phó Chủ tịch thường trực VAFIE - cho biết, năm 2022 là tròn 35 năm kể từ khi Quốc hội ban hành Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Trong hơn 30 năm qua, khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài đã không ngừng phát triển, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế của đất nước theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa, thúc đẩy tiến trình hội nhập kinh tế và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Đến nay, khu vực kinh tế FDI chiếm khoảng 25% tổng vốn đầu tư xã hội, 55% tổng giá trị sản xuất công nghiệp. Đầu tư nước ngoài đã thúc đẩy hình thành một số ngành công nghiệp chủ yếu như dầu khí, công nghiệp chế tạo, công nghệ thông tin, viễn thông, dịch vụ tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, kiểm toán, nghiên cứu và phát triển, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao…
Các doanh nghiệp FDI chiếm hơn 70% kim ngạch xuất khẩu, chuyển đổi cơ cấu hàng xuất khẩu từ nguyên liệu thô, khoáng sản sang công nghiệp chế biến có giá trị gia tăng cao; xuất siêu của các doanh nghiệp FDI không những bù đắp nhập siêu của doanh nghiệp trong nước mà còn góp phần cân đối cán cân thương mại quốc tế.
Trong năm 2021, nền kinh tế thế giới và FDI toàn cầu cũng như kinh tế Việt Nam chịu tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19, tăng trưởng kinh tế giảm sút. Các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong sản xuất và kinh doanh. Nhưng kết quả thu hút, sử dụng vốn đầu tư nước ngoài và hoạt động của khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài được đánh giá là điểm sáng trong bức tranh toàn cảnh kinh tế Việt Nam.
Ở góc nhìn của mình, GS Nguyễn Mại - Chủ tịch VAFIE - đã chỉ ra những tồn tại, bất cập cần khắc phục của khu vực FDI tại Việt Nam. Một trong những hạn chế được chỉ ra là chất lượng và hiệu quả kinh tế chưa cao khi số lượng dự án có công nghệ hiện đại, công nghệ nguồn từ Mỹ, Châu Âu chỉ chiếm tỉ trọng nhỏ (5%), công nghệ trung bình chiếm 80%. Đặc biệt, tỉ lệ dự án có công nghệ lạc hậu chiếm tới 15%.
Bên cạnh đó, hiệu quả kinh tế của nhiều doanh nghiệp FDI chưa tương xứng với quy mô vốn, năng lực và những ưu đãi được hưởng. Doanh nghiệp FDI còn thiếu liên kết, chưa có tác động lan tỏa với doanh nghiệp trong nước. Doanh nghiệp FDI chủ yếu nhập khẩu về để phục vụ sản xuất, hạn chế nhận cung ứng nguyên vật liệu, hàng hóa từ các doanh nghiệp trong nước...