Quy trình đấu thầu chặt chẽ

Theo Bộ GTVT từ ngày 18.9 đến 20.9.2020, 5 dự án cao tốc Bắc-Nam sẽ thực hiện việc phê duyệt điều chỉnh hồ sơ mời thầu theo hình thức đối tác công tư (PPP) gồm: Quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm và Cam Lâm - Vĩnh Hảo là những dự án đầu tiên triển khai theo hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước để lựa chọn nhà đầu tư. Sau khi cập nhật, điều chỉnh đơn giá, định mức đảm bảo tính đúng, tính đủ chi phí dự toán và tiến hành mở thầu từ ngày 2.10.2020 - 5.10.2020.

Đại diện Bộ GTVT cho biết, từ ngày 17.7.2020-20.7.2020, các Ban quản lý dự án thuộc Bộ GTVT (bên mời thầu) đã phát hành hồ sơ mời thầu của 5 dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam phía Đông theo hình thức PPP.

Hiện đã có 14/16 nhà đầu tư đã mua hồ sơ mời thầu (mỗi dự án đều có ít nhất có 2 nhà đầu tư đã mua hồ sơ). Theo quy định, nhà đầu tư có tối thiểu 60 ngày để chuẩn bị hồ sơ dự thầu. Từ ngày 6.8.2020, Bộ GTVT đã tổ chức gặp mặt, trao đổi các nhà đầu tư tham gia đấu thầu 5 dự án. Tại buổi gặp các nhà đầu tư đã kiến nghị với Bộ GTVT, cũng như có văn bản gửi đến bên mời thầu (các Ban quản lý dự án) đề nghị xem xét cập nhật lại tổng dự toán theo mặt bằng giá vào thời điểm 28 ngày trước ngày đóng thầu, do giá nguyên, nhiên vật liệu, nhân công có biến động trong thời gian trước và sau đỉnh dịch COVID-19.

Trên cơ sở tiếp thu kiến nghị của nhà đầu tư, đảm bảo nguyên tắc tính đúng, tính đủ, phù hợp với mặt bằng giá thị trường trong quản lý chi phí đầu tư xây dựng và cập nhật các quy định mới của Bộ Xây dựng có liên quan đến quản lý chi phí đầu tư xây dựng có hiệu lực thi hành từ ngày 5.9.2020, trong đó điều chỉnh một số nội dung hướng dẫn xác định chi phí đầu tư xây dựng; điều chỉnh bổ sung một số định mức xây dựng, định mức ca máy và thiết bị thi công...

Bộ GTVT đã chỉ đạo các Ban quản lý dự án khẩn trương cập nhật, điều chỉnh tổng dự toán, đến nay đã hoàn thành phê duyệt điều chỉnh tổng dự toán của cả 5 dự án, đang khẩn trương cập nhật, điều chỉnh phương án tài chính và một số nội dung liên quan trong hồ sơ mời thầu, phát hành đến các nhà đầu tư và tiến hành mở thầu từ ngày 2.10.2020-5.10.2020.

Theo chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ GTVT - ông Nguyễn Văn Thể, sau khi mở thầu, các Ban quản lý dự án phải nỗ lực tối đa để đánh giá hồ sơ dự thầu của các nhà đầu tư, phê duyệt kết quả đấu thầu nhằm đảm bảo đúng thời gian lựa chọn nhà đầu tư theo kế hoạch đã được Bộ Giao thông Vận tải phê duyệt.

“Trong quá trình lựa chọn nhà đầu tư, nếu có phát sinh vướng mắc vượt thẩm quyền, các đơn vị phải báo cáo ngay để Bộ GTVT kịp thời báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội trong kỳ họp sắp tới xem xét, quyết định” - ông Thể yêu cầu.

Không có cửa cho nhà đầu tư “tay không bắt giặc”

Đại diện Vụ Đối tác Công-tư cho rằng, các dự án cao tốc Bắc-Nam đều được đầu tư xây dựng mới, áp dụng hình thức thu phí kín, mức phí tính theo chiều dài sử dụng dịch vụ nên đảm bảo công bằng tuyệt đối cho người sử dụng.

Theo tính toán thời gian hoàn vốn của các dự án từ 16-18 năm, không có dự án nào vượt quá 20 năm. Mức phí của các dự án đã được Quốc hội cho phép quy định cụ thể mức giá khởi điểm và mức phí cho từng thời kỳ. Trong hồ sơ mời thầu cũng quy định rõ mức phí cụ thể cho từng kỳ và có bước nhảy giữa các thời kỳ. Nhà đầu tư được phép thu phí để hoàn vốn theo đúng khung giá đã cam kết trong hồ sơ mời thầu.

Vụ trưởng Vụ Đối tác công-tư (PPP-Bộ Giao thông Vận tải) - ông Lê Kim Thành cho hay, dự án cao tốc Bắc-Nam dài 654km, được chia thành 11 dự án thành phần, gồm 6 dự án đầu tư công, còn lại 5 dự án thực hiện theo hình thức PPP, loại hợp đồng BOT. Dự án có tổng mức đầu tư khoảng 100.816 tỉ đồng. Trong đó, vốn ngân sách Nhà nước khoảng 78.461 tỉ đồng, vốn huy động ngoài ngân sách khoảng 22.355 tỉ đồng.

Tại 5 dự án cao tốc Bắc-Nam được thực hiện theo hình thức PPP có rất nhiều điểm mới, khác biệt nhằm hạn chế tối đa rủi ro so với các dự án BOT giao thông từng triển khai trước đây. Đầu tiên là nguồn vốn góp của Nhà nước tham gia vào các dự án, bình quân chiếm khoảng 51% tổng mức đầu tư, dự án thấp nhất là 34% và nhiều nhất là 64%.

Quá thời hạn trên, nếu không huy động được, Bộ GTVT sẽ hủy hợp đồng đã ký và tịch thu bảo lãnh hợp đồng của nhà đầu tư. Số tiền bảo lãnh được tính bằng 1-3% giá trị hợp đồng theo quy định của Luật Đấu thầu.

Cũng theo ông Lê Kim Thành, trong số 39.530 tỉ đồng tổng vốn đầu tư của 5 dự án, nguồn vốn Nhà nước tham gia hỗ trợ khoảng 20.136 tỉ đồng, vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư khoảng 3.879 tỉ đồng, còn lại phần vốn tín dụng chỉ còn khoảng 15.515 tỉ đồng. Đây là điều khác biệt so với các dự án BOT giao thông trước đây khi chủ yếu thực hiện bằng nguồn vốn vay ngân hàng.

Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải - ông Nguyễn Nhật - cho biết, hiện Bộ GTVT đã có văn bản đề nghị Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ, Bộ Công an tham gia hỗ trợ ngay từ đầu để triển khai các dự án cao tốc Bắc-Nam đảm bảo minh bạch, hiệu quả, tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Tránh xảy ra tình trạng ngân hàng chỉ cung cấp cam kết tín dụng sau nhà đầu tư làm đẹp hồ sơ mang đi đấu thầu nhưng khi nhà đầu tư trúng thầu ngân hàng lại không cho vay vốn làm ảnh hưởng đến tiến độ các dự án.

Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Nhật, trong hồ sơ mời thầu 5 dự án PPP cao tốc Bắc-Nam, Bộ GTVT đã quy định rõ, kể từ khi ký hợp đồng dự án, nhà đầu tư có 6 tháng để huy động vốn tín dụng nhằm đảm bảo lựa chọn được các nhà đầu tư mạnh, đủ năng lực tài chính về vốn chủ sở hữu và có uy tín để ngân hàng cho vay vốn tín dụng.