Một số tỉnh thành vừa có báo cáo gửi Bộ Công Thương về những khó khăn trong các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, thương mại, xuất nhập khẩu. Đáng chú ý là báo cáo của tỉnh Bắc Kạn về thực trạng đáng báo động trong xuất khẩu gỗ sang Mỹ - thị trường xuất khẩu số 1 của ngành gỗ Việt Nam, với kim ngạch từ thị trường này đạt gần 9 tỉ USD.
Theo báo cáo của Sở Công Thương tỉnh Bắc Kạn, Khu công nghiệp Thanh Bình của tỉnh này hiện có 5 doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ với thị trường tiêu thụ ở trong nước và ngoài nước, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động của địa phương, một số sản phẩm như ván dán, dao, thìa, dĩa gỗ, đũa gỗ chủ yếu xuất khẩu ra các thị trường như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, EU, Malaysia…
Trong số 5 doanh nghiệp này, có 2 doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường Mỹ. Đây là thị trường rất có tiềm năng, tuy nhiên hơn 1 năm nay các doanh nghiệp không thể xuất khẩu vào thị trường này.
Nguyên nhân là bởi Bộ Thương mại Hoa Kỳ khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với mặt hàng gỗ dán sản xuất tại Việt Nam, có nghi ngờ nguồn gốc, xuất xứ từ Trung Quốc, nên các khách hàng không thể mua hàng của 2 doanh nghiệp này.
"Với những doanh nghiệp này, các đơn hàng bị cắt giảm lớn; cá biệt có những đơn hàng đã giao đến cảng đích nhưng khách hàng từ chối vì nếu nhận hàng sẽ phải nộp thuế cao gấp nhiều lần", báo cáo của Sở Công Thương tỉnh Bắc Kạn nêu.
Theo tỉnh này, các cuộc điều tra sau vài lần gia hạn cho đến hiện nay vẫn chưa có kết luận, nên khi tỉ lệ xuất khẩu chiếm tới 70% doanh thu của các doanh nghiệp - khiến hoạt động sản xuất bị ngưng trệ, hàng tồn kho lớn, tiền vốn ứ đọng, khó khăn chồng chất.
"Đây là tình trạng chưa bao giờ xảy ra từ trước tới nay đối với doanh nghiệp nên hiện tại doanh nghiệp chỉ duy trì công suất sản xuất khoảng 20-30% so với trước đây, chủ yếu là để giữ chân người lao động giỏi", báo cáo của tỉnh Bắc Kạn cho hay.
Báo cáo của tỉnh Bình Dương cũng cho biết, quý I/2023, kim ngạch xuất, nhập khẩu của tỉnh Bình Dương đều giảm so với cùng kỳ, trong đó có ngành xuất khẩu chủ lực là ngành gỗ. Điều này phản ánh sự khó khăn của doanh nghiệp do thiếu đơn hàng xuất khẩu, dẫn đến nhập khẩu nguyên phụ liệu cũng giảm so với năm trước.
Trong đó, đơn hàng xuất khẩu của các mặt hàng xuất khẩu chính đều giảm từ 20 đến 50% so cùng kỳ, dẫn đến kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng chủ lực cũng giảm.
Ông Nguyễn Liêm - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Lâm Việt ở Bình Dương, cho biết các đơn hàng sản xuất xuất khẩu của công ty hiện tại chỉ đủ để nhà máy hoạt động khoảng 40% công suất, rất khó khăn để duy trì việc làm xuyên suốt cho công nhân.
"Đây là tình trạng chung của nhiều doanh nghiệp ngành gỗ trong những tháng qua. Lượng đơn hàng của hầu hết doanh nghiệp cho sản xuất trong thời điểm này chỉ đạt khoảng 35-40%. Doanh nghiệp hiện nay đang "ăn đong" từng đơn hàng. Nhiều doanh nghiệp thậm chí không có đơn hàng", ông Liêm chia sẻ.
Khi nào khởi sắc?
Ông Nguyễn Sỹ Hòe - Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Phú Tài - một doanh nghiệp chuyên xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ sang thị trường Mỹ - nhận định, 6 tháng đầu năm 2022, đa số các doanh nghiệp ngành gỗ đều xuất khẩu rất tốt, tuy nhiên, 6 tháng cuối năm xuất khẩu giảm mạnh, nhất là một số các mặt hàng đồ gỗ ngoài trời. Tình hình này còn kéo dài đến đầu năm 2023.
Theo ông Nguyễn Sỹ Hòe, dự kiến phải cuối năm 2023, bức tranh xuất khẩu ngành gỗ sẽ tươi sáng hơn. Tuy nhiên, trở về mức độ ban đầu đối với hàng xuất đi Mỹ thì cũng không được. Bởi lẽ, xuất khẩu đi Mỹ, thời kỳ bán hàng tốt nhất lại là thời kỳ đại dịch COVID-19.
Để gỡ khó cho ngành gỗ, Sở Công Thương tỉnh Bắc Kạn kiến nghị Bộ Công Thương báo cáo Chính phủ chỉ đạo ngân hàng giữ mức tín dụng để doanh nghiệp có thể duy trì sản xuất, kinh doanh.
Bên cạnh đó, cần có chính sách khoanh nợ, giãn nợ đến hạn; giãn tiền thuê đất; các loại phí và các khoản giãn, khoanh nợ này sẽ không tính lãi.
"Đây là những giải pháp trọng tâm lúc này để duy trì ngành gỗ, giúp doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn, sớm phục hồi, tái sản xuất trong thời gian tới", Sở Công Thương Bắc Kạn nêu.