Cần “vì người dân” thay vì “làm cho tiện”

Giá bán lẻ điện cho các trạm sạc xe điện là nội dung đáng chú ý được các Bộ đóng góp ý kiến trong thời gian gần đây.

Trong tờ trình Bộ Giao thông Vận tải báo cáo Phó Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ chuyển đổi sang ôtô điện, một trong những giải pháp được cơ quan này nêu là ưu đãi giá bán điện bằng giá điện sản xuất.

Nội dung này nhận được sự đồng tình của cả doanh nghiệp và nhiều người dùng, bởi đây sẽ là điều kiện để người dùng tiết kiệm chi phí, từ đó giúp thúc đẩy việc chuyển đổi sang sử dụng phương tiện xanh.

Liên quan tới vấn đề này, Bộ Công Thương mới đây cũng có dự thảo quyết định của Thủ tướng về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, với 3 phương án tính giá điện cho trạm sạc xe điện.

Phương án 1, giá bán lẻ điện cho trạm, trụ sạc sẽ được xây dựng trên cơ sở giá điện phản ánh chi phí sản xuất điện mà trạm/trụ sạc xe điện gây ra cho hệ thống điện.

Phương án 2, áp dụng giá bán điện cho hoạt động sạc xe điện theo giá kinh doanh.

Phương án 3 là giá bán tính theo giá điện sản xuất - tương tự đề xuất của Bộ Giao thông Vận tải.

Trong số trên, Bộ Công Thương nghiêng về phương án 2, tức là lấy giá điện kinh doanh làm cơ sở.

Đánh giá về kiến nghị của Bộ Công Thương, một chuyên gia kinh tế trong lĩnh vực giá cho rằng, phương án tính theo giá điện kinh doanh thực tế chỉ có ưu điểm là “tiện”.

Nguyên nhân bởi cơ quan chức năng không phải bổ sung đối tượng mới trong cơ cấu biểu giá bán lẻ hiện hành. Ngược lại, tác động tiêu cực là rất lớn bởi phương án trên gây ra tăng chi phí sạc điện, từ đó ảnh hưởng tới chính sách phát triển xe điện của quốc gia.

“Chúng ta cứ nói khuyến khích xe điện, phát triển kinh tế xanh nhưng phải thực chất, nếu chọn cách tăng chi phí cho người dùng thì rất không hợp lí, thậm chí ngược đời”, vị chuyên gia lên tiếng.

Cần chính sách hỗ trợ tổng thể cho hạ tầng sạc

Nói về phương án tích cực, nhiều chuyên gia lựa chọn cách tính theo chi phí sản xuất mà trạm sạc gây ra cho hệ thống hoặc theo giá điện sản xuất (phương án 1 và phương án 3 theo văn bản của Bộ Công Thương).

Trong số trên, bà Cao Hà Linh, chuyên gia kiểm toán của một công ty thuộc nhóm 4 đơn vị lớn nhất thị trường đánh giá, phương án 1 sẽ đảm bảo chi phí phân bổ tới từng khách hàng sử dụng điện, tránh những lo lắng về việc phải bù chéo về giá điện.

Việc phải bổ sung nhóm khách hàng mới trong cơ cấu biểu giá bán lẻ điện nếu lựa chọn phương án 1 theo bà Linh là không phức tạp, không gây xáo trộn và hoàn toàn khả thi.

“Việc bổ sung nếu đảm bảo vừa tốt cho người dùng, cơ quan quản lí vừa giúp khuyến khích chuyển đổi xanh thì hoàn toàn nên thực hiện” - bà phân tích.

Góp ý tổng thể, ngoài 3 phương án trên, bà Linh cho rằng, cần có thêm chính sách hỗ trợ riêng về giá điện với hệ thống trạm sạc.

Theo kinh nghiệm của bà, nhiều nước trên thế giới đang hỗ trợ rất tốt cho lĩnh vực này. Đơn cử như Thái Lan, cơ quan điều tiết năng lượng nước này đang áp dụng biểu giá điện ưu đãi cho các trạm sạc thấp hơn giá khung giờ thấp điểm. Indonesia cũng đang áp dụng cách tính giá điện cho hệ thống sạc thấp hơn giá điện thông thường.

Thực tế, ngoài giá điện, nhiều nước trên thế giới hiện có nhiều chính sách hỗ trợ khác cho hệ thống trạm sạc.

Ví dụ, Mỹ đã phê duyệt gói hỗ trợ lên tới 5 tỉ USD để các bang tài trợ xây dựng, bảo trì vận hành hệ thống trạm sạc. Gói ưu đãi này dự tính giúp các trạm sạc tiết kiệm 80% chi phí triển khai hạ tầng.

Chính phủ Hà Lan cũng thực hiện hỗ trợ giảm thuế năng lượng với hệ thống trạm sạc, giúp giảm khoảng 470 USD/trụ sạc/năm. Hay tại Australia, nước này có mức hỗ trợ lên tới 3.500 USD cho mỗi trạm sạc của các doanh nghiệp…

Soi chiếu với Việt Nam, các chuyên gia cho rằng, sự hỗ trợ với hạ tầng sạc hiện khá khiêm tốn. Một số chính sách được nêu lên thời gian gần đây nhưng phần lớn vẫn “trên giấy” và chưa thực sự ra tấm ra món.

Bởi thế, giới chuyên gia khuyến nghị, Việt Nam cần xây dựng một chiến lược tổng thể với đầy đủ các chính sách khuyến khích nhiều mặt, giúp phát triển hạ tầng sạc điện, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực xanh cũng như tạo động lực để người dùng thay đổi thói quen tiêu dùng, từ năng lượng có hại cho môi trường sang nguồn năng lượng sạch không gây khói, không phát khí thải và không tiếng ồn.

Đây cũng là xu hướng mà các nước văn minh đang triển khai áp dụng nhằm nâng cao chất lượng sống cho người dân.