Đồng loạt kiến nghị

Ngày 3.4.2020, UBND tỉnh Long An đã gửi công văn kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho cơ chế XK lại gạo nếp mã HS 1006.30 không giới hạn số lượng. UBND tỉnh Long An cũng gửi công văn kiến nghị Bộ Công Thương và Bộ NNPTNT về cùng nội dung trên. Sau đó, HĐND tỉnh Long An cũng đã có công văn gửi Thủ tướng Chính phủ kiến nghị việc cho XK gạo nếp không giới hạn số lượng. Cùng lúc, UBND tỉnh và Đoàn Đại biểu Quốc hội đơn vị tỉnh An Giang cũng đã có công văn gửi Chính phủ và các bộ liên quan kiến nghị cho XK gạo nếp.

Long An và An Giang là 2 địa phương có diện tích sản xuất nếp lớn nhất vùng ĐBSCL, các tỉnh thành khác nông dân cũng gieo trồng nếp nhưng diện tích ít hơn. Việc tạm ngưng XK gạo nếp đang làm các doanh nghiệp (DN) XK nếp và nông dân trồng nếp các tỉnh điêu đứng, dẫn đến việc chính quyền 2 tỉnh Long An và An Giang phải “kêu cứu”.

Theo UBND tỉnh Long An, hiện tồn kho nếp trong các DN của tỉnh khoảng 56.000 tấn (chưa kể phần còn nằm trong dân), 

trong khi nếp tiêu dùng trong dân rất ít vì người VN không có thói quen dùng cơm nếp hằng ngày, nên nếp nằm kho không thể bán được. Tỉnh Long An có diện tích trồng nếp chiếm khoảng 30% - 32% diện tích gieo sạ toàn tỉnh, trong vụ Đông Xuân 2019 - 2020 vừa qua, diện tích nếp khoảng 65.000ha. Chỉ một ít diện tích nếp bị ảnh hưởng do hạn mặn, phần còn lại trúng mùa, cho sản lượng hàng trăm nghìn tấn gạo, hầu hết còn đang nằm trong kho các DN hoặc lúa trong dân.

Trước đó, tại cuộc họp ngày 26.3.2020 do Bộ Công Thương chủ trì bàn về XK gạo, tỉnh Long An và nhiều tỉnh thành khác cũng đã kiến nghị cho XK nếp với cơ chế đặc thù không giới hạn số lượng, vì mặt hàng nếp trong nước sản xuất nhiều, nhưng nhu cầu tiêu dùng trong nước rất ít.

Tỉnh Long An kiến nghị Thủ tướng Chính phủ và các bộ cho XK mặt hàng nếp không hạn chế số lượng nhằm giải quyết lượng tồn kho nếp trong các DN và trong dân, giúp DN tiếp tục thu mua nếp trong nông dân với giá mua tốt.

Nếp trồng để cung cấp cho thị trường thế giới

Theo ông Lê Minh Đức -  Giám đốc Sở Công Thương Long An, do thói quen tiêu dùng nên lượng gạo nếp tiêu thụ nội địa rất ít. Vì vậy trước đây ít nông dân trồng lúa nếp, chủ yếu tiêu dùng trong gia đình. Sau này, do chất lượng nếp của vùng ĐBSCL chất lượng tốt, có uy tín, nên các thương nhân nước ngoài (phần nhiều từ Trung Quốc) đã đặt hàng gạo nếp các tỉnh ĐBSCL để mang về làm các loại bánh. Từ đó diện tích trồng nếp ở ĐBSCL tăng dần.

Cũng theo ông Đức, diện tích trồng nếp tăng nhanh, nhưng không phải tự phát, mà được khép kín trong chuỗi liên kết, hầu hết có hợp đồng bao tiêu giữa thương nhân nước ngoài với DN trong nước và giữa DN trong nước với các hộ trồng nếp.

Ông Nguyễn Quang Hòa - Giám đốc Cty TNHH Dương Vũ (huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An, chuyên XK gạo nếp) - cho biết, việc dừng XK nếp sẽ bẻ gãy chuỗi liên kết giá trị, làm cho DN trong nước vi phạm hợp đồng với đối tác nước ngoài, nguy cơ phải chịu bồi thường. Còn trong nước, do không XK được nếp tồn kho, các DN không thể mua tiếp nếp còn trong nông dân, vụ mùa tới kế hoạch sản xuất nông nghiệp của nhiều địa phương sẽ bị đỗ vỡ…

Đó là chưa nói đến việc VN sẽ bị mất khách hàng khi thương nhân nước ngoài chuyển mua nếp ở các thị trường khác. 

Chủ tịch HĐND tỉnh Long An - ông Đặng Văn Xướng - cho biết, gạo nếp chiếm không đáng kể, dưới 1% trong nhu cầu tiêu dùng của người VN. Vì vậy mà theo ông Xướng, phải mở rộng cửa để XK nếp, trải thảm mời gọi khách hàng nước ngoài đến mua nếp chất lượng cao của nông dân ĐBSCL, giúp nhà nông khá lên, giúp nông nghiệp VN phát triển. Không thể vì lý do bảo đảm an ninh lương thực quốc gia mà làm tổn hại đến chuỗi liên kết giá trị hạt gạo nếp mà các DN và nhà nông đã dày công tạo dựng.