Thưa ông, được biết Nghị định thư về xuất khẩu trái dưa hấu vừa được Tổng cục Hải quan Trung Quốc và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT) ký kết, tạo cơ hội để quả dưa hấu được xuất khẩu thuận lợi hơn sang thị trường này. Vậy nghị định thư có ý nghĩa như thế nào?

- Đúng là việc xuất khẩu chính ngạch đối với quả dưa hấu tươi đã thực hiện từ những năm 2009 đến nay. Tuy nhiên, khi chưa có Nghị định thư, thì việc xuất khẩu có nhiều rủi ro hơn.

Việc ký kết Nghị định thư sẽ nâng yêu cầu xuất khẩu lên một tầm cao mới, đáp ứng các yêu cầu của nước nhập khẩu (Trung Quốc) từ đó sẽ tạo niềm tin và căn cứ cho việc tạo điều kiện thông quan nhanh chóng tạo thuận lợi từ phía hải quan Trung Quốc, góp phần giảm ùn tắc ở cửa khẩu.

Xuất khẩu dưa hấu chính ngạch, sản phẩm dưa hấu sẽ được tiêu chuẩn hóa, thúc đẩy sản xuất ở quy mô hàng hóa.
Về lâu dài sẽ tạo sự liên kết chặt chẽ hơn giữa người trồng dưa hấu với nhau, giữa người trồng dưa hấu và nhà đóng gói, doanh nghiệp xuất khẩu, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp hàng hóa theo quy chuẩn.

Việc mở rộng sản xuất giúp tận dụng lợi thế về quy mô để nâng cao tính cạnh tranh cho nông sản, tạo cơ hội áp dụng các quy chuẩn, tiêu chuẩn như Thực hành nông nghiệp tốt (GAP) hoặc các tiến bộ khoa học kỹ thuật, từ đó tạo ra sản phẩm chất lượng tốt, thân thiện với môi trường và sức khỏe con người, hướng đến xuất khẩu bền vững và lâu dài cho người sản xuất xuất khẩu dưa hấu.

Vậy, để được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc, dưa hấu phải đảm bảo các tiêu chuẩn nào, thưa ông?

- Nghị định thư được ký kết đã có một số điểm mới như: Quả dưa hấu tươi của Việt Nam phải không được nhiễm 5 loài đối tượng kiểm dịch thực vật còn sống mà Trung Quốc quan tâm bao gồm các loại ruồi đục quả Bactrocera correcta, Bactrocera zonata, Bactrocera latifrons, rệp Phenacoccus solenopsi và vi khuẩn Acidovorax avenae subsp, citrulli, lá hoặc đất;

Tất cả vùng trồng và cơ sở đóng gói dưa hấu xuất khẩu sang Trung Quốc phải và được cả Bộ NNPTNT, Tổng cục Hải quan Trung Quốc phê duyệt.

Tất cả vườn trồng phải áp dụng Thực hành nông nghiệp tốt (GAP), phải đảm bảo giám sát vườn trồng và quy trình tại cơ sở đóng gói; Cơ sở đóng gói phải xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc để đảm bảo dưa hấu quả tươi xuất khẩu sang Trung Quốc có thể truy xuất ngược đến vùng trồng đã được cấp mã số;

Phải tiến hành kiểm dịch thực vật lấy mẫu 2% và phải phù hợp với tiêu chuẩn an toàn thực phẩm quốc gia của Trung Quốc khi nhập khẩu vào Trung Quốc.
Với những yêu cầu này, phía Trung Quốc đã chuẩn hóa và cụ thể các quy định để tạo điều kiện cho phía Việt Nam thực hiện.

Xin ông cho biết về quá trình chuẩn bị để ký kết Nghị định thư này?

- Việt Nam đã hoàn tất mọi thủ tục để xuất khẩu chính ngạch dưa hấu sang Trung Quốc. Quá trình đàm phán diễn ra từ cuối năm 2019, hai bên đã bắt đầu xây dựng lộ trình để chuẩn hóa các quy định nêu trên, dưới hình thức Nghị định thư xuất khẩu.

Đến tháng 6.2020, Cục Bảo vệ thực vật đã chủ động gửi công hàm tới Tổng cục Hải quan Trung Quốc để đề nghị phía Trung Quốc xem xét việc ký Nghị định thư về yêu cầu nhập khẩu dưa hấu sang thị trường này.

Tháng 6.2022, Tổng cục Hải quan Trung Quốc gửi dự thảo Nghị định thư (lần 1) để Cục Bảo vệ thực vật xem xét và góp ý. Từ tháng 6.2022 đến tháng 11.2023, hai bên đã nhiều lần đàm phán kỹ thuật liên quan đến nội dung và thành phần dịch hại trên dưa hấu xuất khẩu sang Trung Quốc.

Tháng 12.2023, hai bên đã thống nhất và hoàn thiện Nghị định thư để đi đến ký kết ở cấp bộ trưởng.

Xin cảm ơn ông!