Nga có vỡ nợ?

Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov cho biết một nửa dự trữ vàng và ngoại hối của nước này - khoảng 315 tỉ USD - đã bị đóng băng do các lệnh trừng phạt của phương Tây áp đặt vì cuộc tấn công Ukraina. Do đó, Nga sẽ trả nợ cho các chủ nợ từ "các quốc gia không thân thiện" bằng đồng rúp cho đến khi các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ.

Theo CNN, các cơ quan xếp hạng tín dụng có thể sẽ coi Nga là một quốc gia vỡ nợ nếu Mátxcơva không trả được các khoản thanh toán hoặc trả các khoản nợ phát hành bằng USD hoặc euro bằng các loại tiền tệ khác như đồng rúp hoặc nhân dân tệ của Trung Quốc. Một vụ vỡ nợ có thể khiến số ít các nhà đầu tư nước ngoài còn lại rời khỏi Nga và cô lập thêm nền kinh tế đang sụp đổ của đất nước.

Theo JPMorgan Chase, vỡ nợ có thể xảy ra sớm nhất là vào ngày 16.3, khi Mátxcơva cần thanh toán khoản lãi 117 triệu USD cho trái phiếu chính phủ bằng USD. Mặc dù Nga đã phát hành trái phiếu có thể được thanh toán bằng nhiều loại tiền kể từ năm 2018, nhưng các khoản thanh toán này phải được thực hiện bằng đồng USD

Ngày 13.3, giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva cho biết, việc Nga vỡ nợ không còn là "không thể xảy ra". Bà nói trong cuộc phỏng vấn trên kênh truyền hình Face the Nation của CBS: "Nga có tiền để trả nợ, nhưng không thể truy cập được".

Tuần trước, hãng xếp hạng Fitch Ratings cho hay khả năng trả nợ của Mátxcơva đã bị suy giảm và việc vỡ nợ "sắp xảy ra". Cơ quan xếp hạng cũng cảnh báo Nga có thể cố gắng trả nợ bằng đồng rúp.

Các nhà phân tích tại Capital Economics nói rằng tình trạng vỡ nợ đã được phản ánh trong giá trái phiếu USD của Nga.

Các khoản thanh toán lãi suất đến hạn vào ngày 16.3 có thời gian ân hạn 30 ngày. Nhưng các cơ quan xếp hạng tín dụng có thể tuyên bố Nga sẽ vỡ nợ trước khi giai đoạn đó kết thúc nếu Mátxcơva nói rõ rằng không có ý định trả tiền.

Lần gần đây nhất Nga vỡ nợ nội địa khi đất nước rơi vào khủng hoảng tài chính do giá hàng hóa sụt giảm vào năm 1998. Vụ vỡ nợ ngoại tệ gần đây nhất xảy ra vào năm 1918 khi nhà lãnh đạo Vladimir Lenin từ chối trái phiếu do Chính phủ Nga hoàng phát hành.

Nga cáo buộc phương Tây tạo "vỡ nợ giả"

Bộ Tài chính Nga cáo buộc phương Tây đẩy Nga rơi vào tình trạng "vỡ nợ giả" thông qua các biện pháp trừng phạt chưa từng có, đồng thời tuyên bố sẽ đáp ứng các nghĩa vụ nợ của mình.

“Việc đóng băng tài khoản ngoại tệ của Ngân hàng Nga và của chính phủ Nga có thể được coi là mong muốn của một số nước tạo vỡ nợ giả mà không có cơ sở kinh tế thực tế” - tờ Al Jazeera dẫn lời Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov cho biết hôm 14.3.

Ông Siluanov nhấn mạnh: “Những tuyên bố rằng Nga không thể thực hiện các nghĩa vụ nợ có chủ quyền của mình là sai sự thật. Chúng tôi có các quỹ cần thiết để thực hiện các nghĩa vụ của mình".

Bộ Tài chính Nga đã thông qua một thủ tục tạm thời để cho phép các ngân hàng thực hiện thanh toán bằng ngoại tệ, nhưng cho biết khả năng những khoản thanh toán đó được thực hiện sẽ phụ thuộc vào các lệnh trừng phạt. Một số ngân hàng của Nga đã bị cấm tham gia vào mạng lưới thanh toán quốc tế SWIFT, cản trở nỗ lực chuyển tiền ra ngoài nước Nga.

Ông Siluanov cho hay, nếu các khoản thanh toán không thể thực hiện được, Nga “sẵn sàng thực hiện thanh toán bằng đồng rúp” theo tỷ giá hối đoái của ngân hàng trung ương Nga vào ngày thanh toán, bao gồm cả trái phiếu bằng euro được phát hành từ năm 2018.

Nga đã tăng cường nỗ lực ngăn chặn tiền ra khỏi biên giới của mình và hỗ trợ đồng rúp, vốn đã chứng kiến ​​sự sụt giảm giá trị đáng kể so với đồng USD.

Chuyện gì xảy ra tiếp theo?

Chính phủ Nga vay tương đối ít. JPMorgan ước tính rằng Nga có khoảng 40 tỉ USD nợ ngoại tệ vào cuối năm ngoái, với khoảng một nửa trong số đó do các nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ.

Nhưng hậu quả tiềm ẩn của một vụ vỡ nợ rất khó đánh giá. Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 và đại dịch COVID-19 đã cho thấy những cú sốc tiêu cực có thể lan rộng như thế nào trong nền kinh tế và hệ thống tài chính toàn cầu được kết nối hiện đại.

Theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế, các ngân hàng quốc tế bị Nga nợ hơn 121 tỉ USD. Các ngân hàng Châu Âu có tổng số nợ hơn 84 tỉ USD, trong đó Pháp, Italia và Áo là những quốc gia có số nợ nhiều nhất, trong khi các ngân hàng Mỹ bị Nga nợ 14,7 tỉ USD.

Ngay cả khi Nga tạm dừng thanh toán cho các nhà đầu tư nước ngoài đối với tất cả các khoản nợ có chủ quyền, thì khoản vỡ nợ khoảng 60 tỉ USD - bao gồm cả khoản nợ bằng đồng rúp được giữ ở nước ngoài - cũng chỉ tương đương với vụ vỡ nợ của Argentina năm 2020.

Nhưng các nhà phân tích tại Capital Economics cảnh báo rằng một tổ chức tài chính lớn có thể đặc biệt phải hứng chịu các khoản nợ của Nga, điều này có thể gây ra sự hậu quả tài chính rộng hơn. Rủi ro thứ hai là việc vỡ nợ có thể kích hoạt các khoản thanh toán chưa trả của các công ty Nga.