Theo đại diện VNR, hiện các đầu máy và toa xe đang rất lạc hậu dẫn đến tiêu hao nhiên liệu lớn, tốn kém chi phí sửa chữa, bảo dưỡng nhưng hiệu quả không cao. Theo thống kê của VNR cho thấy, Tổng Công ty đang quản lý 282 đầu máy, tuy nhiên đã dừng vận dụng 15 đầu máy. Do vậy, số lượng đầu máy đang quản lý phục vụ vận tải là 267, trong đó bao gồm gồm 257 đầu máy khổ đường 1.000mm; 10 đầu máy khổ đường 1.435mm. Trong đó, 115 đầu máy đã có dưới 20 năm sử dụng; 18 đầu máy có năm sử dụng từ 20 đến dưới 30 năm; 89 đầu máy có năm sử dụng từ 30 năm đến dưới 40 năm; 45 đầu máy có năm sử dụng từ 40 năm trở lên.

Về toa xe, tổng số toa xe phục vụ vận tải hành khách gồm 23 chủng loại với 1.008 toa xe khách. Trong đó, 667 toa xe đã sử dụng dưới 30 năm; 75 toa xe đã sử dụng từ 30 năm đến dưới 35 năm; 103 toa xe đã sử dụng từ 35 năm đến dưới 40 năm và 163 toa xe đã sử dụng từ 40 năm trở lên.

Theo quy định của Luật Đường sắt 2017 về niên hạn sử dụng của đầu máy, toa xe thì số thiết bị trên sẽ không đủ điều kiện hoạt động. Hiện VNR đã làm việc với đối tác nước ngoài về giải pháp đầu tư mới không áp lực về vốn nhằm đưa thêm hàng loạt các đoàn tàu đóng mới vào khai thác.

Theo Chủ tịch - Hội đồng thành viên Vũ Anh Minh, một đoàn tàu đóng mới hết khoảng 300 tỉ đồng, chi phí sửa chữa bảo dưỡng hết vòng đời là 40 tỉ đồng. Trong trường hợp mua hàng trả chậm nói trên, kết thúc dự án 12 năm, đường sắt chỉ bỏ tối đa 300 tỉ đồng thay vì 340 tỉ đồng trong khi không phải vay vốn, tiền bán vé trích triết khấu để trả dần đầu tư đóng mới đoàn tàu.

Do đó, VNR đã làm việc với đối tác nước ngoài về giải pháp đầu tư mới không áp lực về vốn nhằm đưa thêm hàng loạt các đoàn tàu đóng mới vào khai thác. Cụ thể, đối tác sẽ đóng tàu, cho VNR thuê và hết thời gian thuê thì đoàn tàu đó sẽ là của Tổng Công ty Đường sắt (bản chất là mua hàng trả chậm).

Với giải pháp này, người đứng đầu ngành đường sắt kỳ vọng trong vòng 3-5 năm tới có thể đưa vào 50 đoàn tàu vì cứ tuyến nào khai thác được thì VNR sẽ thuê. Mặt khác, ngành đường sắt đã tính toán, cân nhắc toa nào còn thời gian sử dụng sẽ nâng cấp, cải tạo nhưng phải đạt được ít nhất 80-90% so với đóng mới để đem lại hiệu quả triển khai với mục tiêu có nhiều đoàn tàu chất lượng tốt nhất để phục vụ người dân.

“Hậu cần công nghiệp đường sắt rất quan trọng vì nếu không có sẽ không thể làm chủ công nghệ và phải tìm mua nước ngoài, sẽ dẫn đến “chảy máu” ngoại tệ”, ông Minh cho hay.