Xác nhận thông tin trên với PV Báo Lao Động, một lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho hay, thời gian gần đây có nhiều ngân hàng phản ánh lên Ngân hàng Nhà nước về việc các cơ quan có thẩm quyền thông báo hủy/thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cấp cho cá nhân, hộ gia đình trong đó bao gồm cả giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của tài sản bảo đảm đang được thế chấp cho khoản vay tại ngân hàng. Lý do của việc thu hồi các giấy tờ nói trên là do có vi phạm quy định tại Điều 64, Luật Đất đai năm 2013 và do cơ quan có thẩm quyền cấp không đúng quy định và một số lý do khác.

Theo Vụ Pháp chế (Ngân hàng Nhà nước), việc hủy/thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đang được sử dụng trong quan hệ thế chấp tại tổ chức tín dụng trong thời gian qua như phản ánh của các ngân hàng đã ảnh hưởng đến quyền xử lý tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng khi khách hàng vi phạm nghĩa vụ trả nợ, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh nợ xấu, nợ quá hạn.

Chính vì vậy, để đảm bảo an toàn trong hoạt động cấp tín dụng, phòng ngừa và hạn chế rủi ro khi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bị hủy/thu hồi, Ngân hàng Nhà nước vừa chính thức có văn bản số 8698 gửi tới các ngân hàng nhằm tăng cường các biện pháp quản lý rủi ro khi nhận thế chấp tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất. Đáng chú ý là trong văn bản này, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các ngân hàng nghiên cứu các quy định pháp luật về đất đai có liên quan (như Luật Đất đai năm 2013, Nghị định 43/2014) để đánh giá đầy đủ rủi ro khi nhận thế chấp tài sản là quyền sử dụng đất, kịp thời bổ sung hoàn thiện các quy định nội bộ về cấp tín dụng cho khách hàng, bảo đảm kiểm soát chặt chẽ, hạn chế tối đa rủi ro.

Một nội dung đáng chú ý là Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các ngân hàng phải bổ sung thỏa thuận hoặc cam kết của khách hàng về biện pháp bảo đảm thay thế trong trường hợp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bị hủy/thu hồi, cũng như trách nhiệm/nghĩa vụ của khách hàng thông báo cho ngân hàng khi phát sinh tình huống này hoặc các biện pháp phòng ngừa rủi ro cần thiết khác.

Tuy nhiên, với các trường hợp cơ quan có thẩm quyền thông báo hủy/thu hồi sổ đỏ không đúng quy định (như thông báo không đủ ngày, hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để cấp mới cho người sử dụng đất với lý do bị mất trong khi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vẫn đang được lưu giữ tại ngân hàng), Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các ngân hàng phải kịp thời phản ánh với các cơ quan có thẩm quyền để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của ngân hàng. Theo quy định tại Nghị định 43/2014, UBND cấp có thẩm quyền có trách nhiệm thông báo việc thu hồi đất cho người sử dụng đất và đăng trên trang thông tin điện tử của UBND cấp tỉnh, cấp huyện.

Cần phải nhắc lại, hồi tháng 7.2019, Sở Tài nguyên - Môi trường gây bất ngờ khi có quyết định thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và tài sản khác gắn liền với đất (sổ đỏ) cấp cho gần 300 căn hộ thuộc cụm tòa nhà CT1, CT2, CT4, CT3, tòa trung tâm thương mại tại dự án khu nhà ở Xa La (phường Phúc La, quận Hà Đông). Lý do thu hồi được giải thích ban đầu là do những tầng và khu nhà này chuyển đổi công năng và nâng tầng sai quy hoạch.