Phí tăng cao ngất ngưởng do đâu?

Nhiều người dân tại TPHCM đã thấm thía phí giao hàng qua dịch vụ shipper công nghệ tăng cao trong những ngày qua. Và càng thấm thía hơn khi trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 thu nhập giảm sút hoặc mất hoàn toàn do không có việc làm hoặc công việc kinh doanh, sản xuất bị đình trệ, nhưng chi phí giao hàng lại tăng cao vài chục phần trăm, thậm chí nhiều trường hợp tăng đến gần 100%.

Phí cao nhưng nhiều người dân cũng bấm bụng chịu đựng vì phải chuyển thực phẩm, hàng hóa cho người thân, khách hàng… Anh Thăng, để chuyển hàng từ Quận 12 đến Quận 4 cho khách thậm chí còn phải chia đôi hành trình vì những đơn hàng có quãng đường quá xa, ứng dụng Grab không nhận đơn. Từ đó, chi phí trả cho dịch vụ shipper 2 chặng tăng hơn gấp 2 lần so với trước đây trên cùng một hành trình.

Chị Tuyết Mai cư trú trên đường Bến Vân Đồn (Quận 4), mất hơn một buổi sáng mới kết nối được tài xế qua ứng dụng Gojek. Giá đơn hàng chuyển liên quận đến đường Âu Cơ (quận Tân Phú) hơn 80.000 đồng, cao hơn gần 80% so với những đơn hàng ngày thường trước đây thỉnh thoảng chị vẫn hay gửi.

Nhìn chung, lý giải từ các doanh nghiệp vận hành ứng dụng shipper công nghệ đều cho rằng, phí ship hàng tăng cao do tính theo đơn giá giờ cao điểm, được thuật toán trong ứng dụng tự động tính toán theo các tiêu chí đã được thiết lập.

Về nguyên tắc, bất cứ một dịch vụ hay hàng hóa nào khi giá cả tăng là do yếu tố đầu vào như giá nguyên vật liệu, nhân công, vận chuyển… tăng. Song đối với dịch vụ shipper, nghịch lý đã xảy ra. Đó là, những đơn hàng liên quận có cự ly dài kéo theo đơn giá cũng cao hơn thì lại rất khó đặt được cuốc xe, thậm chí còn bị từ chối, và cước thì tăng cao hơn rất nhiều so với bình thường.

Về nguyên tắc, đơn hàng càng nhiều, nguồn thu đối với phía doanh nghiệp vận hành ứng dụng cũng như shipper càng tăng, phí ship đáng ra phải được duy trì như lúc bình thường hoặc giảm, thì đằng này lại tăng cao một cách vô tội vạ.

Không thể cứ đổ lỗi cho thuật toán!

Rõ ràng so với trước thời điểm 16.9, một số chi phí cho doanh nghiệp vận hành dịch vụ shipper công nghệ và tài xế công nghệ đã được giảm thiểu. Cụ thể đó là chi phí xét nghiệm. Ngoài ra các chi phí một lần như in giấy đi đường, băng nhận diện shipper… không đáng kể, và có thể đã hoàn toàn được khấu trừ.

Ngày 18.9 vừa qua, trước tình trạng phí dịch vụ shipper công nghệ tăng cao, Sở Công thương TPHCM đã có văn bản gửi cho các doanh nghiệp vận hành ứng dụng đề nghị không tính phí giao hàng theo tiêu chí giờ cao điểm mà tính theo thời điểm bình thường như khi thành phố chưa giãn cách, đồng thời tuyệt đối không được lợi dụng việc người dân hạn chế ra đường để tăng phí cao nhằm trục lợi.

Theo tính toán trước đây của Sở Công Thương khi đề xuất thành phố cho phép 25.000 shipper hoạt động liên quận, mỗi ngày có thể đáp ứng từ 500.000-600.000 đơn hàng cho các hộ gia đình tại TPHCM.

Những ngày qua, lượng shipper đăng ký hoạt động ngày càng tăng. Cụ thể tính đến ngày 19.9, Sở Công Thương cho biết trên địa bàn TPHCM đã có trên 82.000 tài xế đăng ký hoạt động. Với lượng lớn shipper như vậy, tương quan cung - cầu nhìn chung có thể cân bằng.

Vấn đề chính yếu ở đây là thuật toán của các ứng dụng được tính toán và thiết lập như thế nào mà khi chi phí các yếu tố đầu vào không tăng nhưng phí giao hàng người dân phải trả lại tăng cao ngất ngưởng, thì chưa được minh bạch.