Nhập khẩu xăng dầu có lãng phí về nguồn lực?

Tiêu thụ xăng cả nước giảm 30% trong quý 1 và lượng tồn kho xăng dầu các nhà máy thuộc Tập đoàn dầu khí Việt Nam (PVN) lên đến 90%. PVN đã có văn bản đề xuất Thủ tướng Chính phủ xin tạm ngưng nhập khẩu xăng dầu trong bối cảnh giá xăng dầu thế giới đang xuống thấp.

Ông Trần Viết Ngãi - Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA) cho biết, hiện tại, lượng tiêu thụ xăng dầu trong nước rất ít, trong khi hai nhà máy lọc dầu trong nước là Dung Quất và Nghi Sơn của PVN lượng xăng dầu dồi dào, thời điểm cao điểm tồn kho đến 90% sản lượng. Chính vì vậy, đề xuất của PVN "dừng nhập khẩu xăng dầu" là chính đáng.

Theo ông Ngãi, trong vài ba tháng tới - nhu cầu xăng dầu phải đảm bảo cung cấp đầy đủ cho nền kinh tế. Do đó, nếu có nhập khẩu nên bắt đầu vào cuối tháng 6, đầu tháng 7.2020. Thời điểm này, lượng xăng dầu trong nước vơi đi thì nhập khẩu là đúng.

"Vì lượng xăng dầu trong nước tồn dư nhiều, nên khi nhập khẩu về thì rất lãng phí về tài chính và nguồn lực. Nhập khẩu thời điểm COVID-19 này ảnh hưởng đến công tác chống dịch, nên đề xuất của PVN là hoàn toàn chính đáng", ông Ngãi khẳng định.

Đồng quan điểm, TS Lê Xuân Nghĩa, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia cho rằng, việc PVN đề xuất ngưng nhập xăng dầu thời điểm này là hợp lý. Bởi, hiện nay, dịch COVID-19 chưa kết thúc, nhu cầu sử dụng dầu thô, xăng tinh chế cũng như các sản phẩm hóa dầu trong tháng tới được dự báo còn rất chậm, nên lượng xăng dầu và sản phẩm hóa dầu tồn đọng nhiều, trong khi công suất các kho tích trữ có hạn.

Nơi nào rẻ thì mua, không "ép" được

PGS-TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) lại không đồng tình với đề xuất của PVN, khi cho rằng dầu trong nước tồn kho lớn, lượng dầu tiêu thụ chậm, thêm nữa là giá dầu thô giảm nên cần phải "cứu" doanh nghiệp trong nước.

Chuyên gia này cho biết, phải đi từ gốc của vấn đề, phải hiểu văn bản của PVN là đề nghị 32 doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu ngừng nhập xăng dầu, điều này là không phù hợp. Bởi, giá xăng dầu trong nước luôn phụ thuộc vào giá xăng dầu trên thế giới, các doanh nghiệp như Nghi Sơn, Dung Quất bán không phải chịu thuế nhập khẩu nhưng vẫn bán xăng dầu theo giá thế giới.

Theo PGS.TS Ngô Trí Long, trong bối cảnh hiện nay, có những loại dầu ở trong nước chưa sản xuất được, hoặc sản xuất nhưng chất lượng chưa đảm bảo nên buộc phải nhập ở ngoài.

Về triết lý kinh doanh, ông Long khẳng định "nơi nào rẻ thì họ mua". Hiện nay, có rất nhiều nguồn nhập khẩu xăng dầu khác nhau, song Việt Nam chủ yếu nhập xăng dầu từ Hàn Quốc, vì thuế xăng của Hàn Quốc chỉ 10% thôi, dầu là 0%. PVN nếu muốn tiêu thụ hết hàng tồn thì cũng có thể tham gia cạnh tranh, hạ giá thành (ít nhất phải tương đồng với giá nhập khẩu xăng dầu của Hàn Quốc), để các doanh nghiệp khác tự nguyện hỗ trợ, tiêu thụ hàng trong nước.

"Trong điều kiện kinh doanh, các doanh nghiệp có quyền được tự do tìm các đối tác mà không vi phạm các luật pháp. PVN và các đơn vị thành viên sản xuất ra xăng, lượng xăng dầu tồn kho nhiều lại "ép" các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu phải tiêu thụ sản phẩm của họ là rất vô lý. Đã là kinh doanh thì phải tư duy hội nhập, thuận mua vừa bán, theo kinh tế thị trường, chứ không phải tư duy theo lối áp đặt", ông Long nhận định.

Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả cho rằng, tất nhiên là có hỗ trợ cho các doanh nghiệp của PVN. "Nếu giá của PVN hợp lý hơn, tôi tin các đơn vị kinh doanh xăng dầu trong nước sẽ tin dùng xăng dầu của họ, đỡ mất công nhập khẩu, đỡ công vận chuyển.

Điều quan trọng nhất là tạo môi truờng kinh doanh một cách lành mạnh, thông thoáng. Việt Nam đang tích cực cải thiện môi trường kinh doanh, cái gì cũng phải tính lợi cho các bên, cho cả người tiêu dùng nữa", ông Long nói và cho hay khi xem xét, tính toán, đề xuất một vấn đề gì, phải căn cứ vào thể chế luật pháp, căn cứ vào điều kiện kinh doanh.