Thị trường trái phiếu doanh nghiệp còn "nguội"

Theo báo cáo của Hiệp hội thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), trong 3 tháng đầu năm 2024, có 5 đợt phát hành trái phiếu ra công chúng trị giá 7.877 tỉ đồng, chiếm 34% tổng giá trị phát hành; và 18 đợt phát hành riêng lẻ trị giá 15.110 tỉ đồng, chiếm 66%. Tỉ trọng phát hành ra công chúng đang có xu hướng tăng dần trong các năm gần đây và nhảy vọt trong quý I/2024, từ 4,1% trong năm 2021 lên 34,3%.

Dù vậy, so với cùng kỳ năm ngoái, giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) trong 3 tháng đầu năm giảm khoảng 21% xuống 22.988 tỉ đồng. Phần lớn trái phiếu được phát hành thuộc nhóm doanh nghiệp bất động sản với 13.400 tỉ đồng, chiếm 58% tổng giá trị phát hành. Ngân hàng là nhóm có giá trị phát hành lớn thứ hai, đạt 4.050 tỉ đồng, tương đương 18% tổng giá trị phát hành.

Lãi suất phát hành có xu hướng tăng với lãi suất bình quân 3 tháng đầu năm ở mức 10,67%, phần lớn trái phiếu phát hành đến từ nhóm bất động sản và đây là nhóm có lãi suất phát hành lớn với phần bù rủi ro cao.

VBMA cho rằng, mặt bằng lãi suất trái phiếu doanh nghiệp nhìn chung vẫn cao nhưng chưa đủ để thu hút nhà đầu tư do nỗi lo các doanh nghiệp phát hành không thanh toán đúng hạn. Sự tập trung chính của nhà đầu tư lúc này là đảm bảo sự an toàn và khả năng thu hồi vốn.

Thị trường được kỳ vọng sẽ tích cực dần lên khi hoạt động kinh tế cải thiện và các quy định chặt chẽ giúp tâm lý nhà đầu tư hồi phục.

Về hoạt động mua lại trái phiếu trước hạn, giá trị trái phiếu được mua lại trước hạn trong 3 tháng đầu năm đạt 23.155 tỉ đồng, giảm 38,5% so với cùng kỳ 2023. Giá trị trái phiếu sẽ đáo hạn trong 9 tháng còn lại của năm là 210.910 tỉ đồng; trong đó 78.565 tỉ đồng là trái phiếu bất động sản, tương đương 37,2%; 25,5% là trái phiếu ngân hàng, trị giá 53.847 tỉ đồng.

Các doanh nghiệp bất động sản sẽ tiếp tục chịu nhiều áp lực chi trả gốc, lãi trái phiếu trong năm 2024 khi lượng hàng tồn kho bất động sản còn lớn và dòng tiền của nhóm này gặp khó khăn.

Thị trường chưa vượt qua cú sốc, khó phục hồi trong năm nay

Đánh giá về tình hình thị trường TPDN hiện nay, TS. Nguyễn Trí Hiếu - Chuyên gia kinh tế - cho biết, thị trường TPDN vẫn trong tình trạng trầm lắng và chưa có dấu hiệu khởi sắc. Mặc dù những con số thống kê đầu năm nay đã ghi nhận về lượng phát hành, tuy nhiên các nhà đầu tư vẫn chưa quay trở lại thị trường.

Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, các trái phiếu được phát hành đầu năm nay có thể là trái phiếu được phát hành cho những bên liên quan hoặc là trái phiếu của các ngân hàng với tính thanh khoản cao. Còn TPDN, đặc biệt là doanh nghiệp bất động sản vẫn còn trong tình trạng trầm lắng.

Vị chuyên gia cho rằng, trong năm nay thị trường TPDN chưa thể phục hồi, trừ trường hợp có những quy định chặt chẽ hơn trong phát hành trái phiếu và vấn đề quan trọng nhất là các nhà đầu tư phải lấy lại cái niềm tin đối với thị trường. Về dài hạn, chắc chắn thị trường TPDN sẽ được phục hồi nhưng việc xếp hạng tín nhiệm trái phiếu cần được quy định một cách chặt chẽ hơn.

TS. Nguyễn Trí Hiếu cũng đề xuất là tất cả các TPDN phải được xếp hạng tín nhiệm, để nhà đầu tư có cơ sở đánh giá được, thẩm định được khả năng trả nợ của các nhà phát hành, chứ không chỉ xếp hạng tín nhiệm đối với những lô trái phiếu phát hành lớn được quy định theo Nghị định 65. Làm được điều này có thể sẽ lấy lại được niềm tin của nhà đầu tư đối với thị trường. Tuy nhiên, ông Hiếu nhấn mạnh, việc thị trường phục hồi trong năm nay là rất khó, sang năm có thể tình hình sẽ cải thiện hơn.

Trong khi đó, Công ty Xếp hạng tín nhiệm VIS Ratings lại cho rằng, năm nay thị trường trái phiếu doanh nghiệp bước vào chu kỳ phát triển mới với triển vọng tín dụng cải thiện. Việc này sẽ hỗ trợ khả năng trả nợ và tìm kiếm nguồn tài chính mới của doanh nghiệp.