Trong tiết trời xuân, những cành cây, ngọn cỏ đang đâm chồi nãy lộc, chúng tôi tìm về vùng bưởi đặc sản Phúc Trạch, huyện Hương Khê (Hà Tĩnh). Những vườn bưởi mướt một màu xanh của chồi non, màu trắng của hoa và đặc biệt là hương hoa bưởi ngào ngạt trong gió.
Chúng tôi không khỏi ngạc nhiên đây không phải là mùa chăm sóc cây, nhưng vườn bưởi nào cũng có rất đông người. Người thì nhặt từ nụ hoa, người leo trên những gốc bưởi cổ thụ, người lại dùng những chiếc sào dài di chuyển từ gốc bưởi này sang gốc bưởi khác.
Tiếp cận để tìm hiểu công việc họ đang làm thì được biết, cứ tầm sau tết Nguyên đán khoảng nửa tháng là đến kỳ hoa bưởi nở rộ.
Lúc này, những gia đình trồng bưởi Phúc Trạch gác lại mọi công việc khác để tập trung thụ phấn cho hoa bưởi. Họ thụ phấn theo cách thủ công mà cán bộ chuyên môn trong lĩnh vực trồng cây ăn quả từ Hà Nội về hướng dẫn, đã áp dụng từ cách đây khoảng 5 năm.
Ông Bùi Văn Dung, thôn Ngọc Bội, xã Hương Trạch, huyện Hương Khê (Hà Tĩnh) cho biết: "Trước đây khi chưa làm thủ công cho hoa bưởi thì tỉ lệ kết trái chỉ đạt dưới 20% số hoa nở, nhưng từ khi thụ phấn bằng tay thì tỉ lệ kết trái tăng lên rất cao, thậm chí vượt quá mức mong muốn, khi quả lớn lên phải hái tỉa bớt để cho quả còn lại sinh trưởng tốt".
Việc thụ phấn cũng hết sức đơn giản nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ và mất thời gian khá nhiều. Người trồng bưởi Phúc Trạch phải hái hoa của giống bưởi chua (giống bưởi cũng có nguồn gốc ở vùng này được nhân giống bằng hạt, có thân và hoa khỏe nhưng chất lượng quả không cao, có vị chua), chọn bông hoa có nhiều phấn, bỏ cánh hoa, giữ lại nhụy mang bột phấn, sau đó quệt vào nhụy của bông hoa bưởi đặc sản để tăng cường phấn giúp hoa kết trái.
Bà Võ Thị Đào (vợ ông Dung) cho hay "công việc này không phải làm liên tục cả ngày mà có khi hết hoa bưởi chua thì phải chờ đến hôm sau để hoa nở tiếp mới hái để lấy phấn"
Người trồng bưởi còn có sáng kiến tận dụng cây chổi trang điểm (đánh phấn) để quệt phấn từ hoa bưởi chua vào, sau đó cầm chổi này bôi phấn lên hoa bưởi ngọt sẽ giúp công việc thụ phấn nhanh hơn.
Cách đó không xa là vợ chồng ông Nguyễn Văn Chung, xóm 7, xã Hương Thủy, huyện Hương Khê (Hà Tĩnh) cũng đang thụ phấn cho bưởi đặc sản. Ông Chung cho biết "gia đình có khoảng 300 cây bưởi Phúc Trạch. Năm ngoái gia đình ông thu hoạch được khoảng 300 triệu đồng từ vườn bưởi này. Có được nguồn thu nhập cao như vậy cũng chính là nhờ việc thụ phấn bằng tay của cả gia đình. Năm nay bưởi nở hoa vào lúc thời tiết thuận lợi nên gia đình ông kỳ vọng một mùa bội thu".
Một số hình ảnh người dân nơi đây giúp bưởi thụ phấn.