Xuất khẩu cá tra "lao dốc" ở hầu hết các thị trường

Với kim ngạch đạt được từ 1,5-2,4 tỉ USD/năm, xuất khẩu cá tra đã chiếm 16-26% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Tuy nhiên, xuất khẩu cá tra hiện nay đang rất bấp bênh bởi thị trường luôn biến động và trái với dự báo.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), sau 3 năm thăng trầm với mức suy giảm thấp nhất, đến năm 2022 xuất khẩu cá tra bắt đầu hồi phục trở lại, đạt giá trị kim ngạch kỷ lục 2,4 tỉ USD. 

Tuy nhiên, “niềm vui ngắn chẳng tày gang”, bước sang năm 2023, xuất khẩu cá tra đã lại tiếp tục lặp lại tình trạng ảm đạm. Trong 4 tháng đầu năm 2023, các doanh  nghiệp chế biến và xuất khẩu mặt hàng này đã “méo mặt” khi xuất khẩu cá tra đã giảm tới 46% so với cùng kỳ năm trước.

Đánh giá về tình hình xuất khẩu cá tra, Vasep cũng cho hay, kim ngạch xuất khẩu cá tra Việt Nam 4 tháng đầu năm 2023 chỉ đạt chưa đầy 600 triệu USD, giảm 46% so với cùng kỳ năm 2022.

Hai thị trường lớn nhất của mặt hàng cá tra là Trung Quốc và Mỹ đều giảm mạnh, trong đó, Trung Quốc giảm 22% và Mỹ giảm tới 64%.

Xuất khẩu cá tra sang thị trường châu Âu (EU) trong quý 1.2023 cũng chỉ đạt 45 triệu USD, giảm 4% so với cùng kỳ năm trước (46,7 triệu USD).

Sự sụt giảm nhập khẩu từ các thị trường truyền thống đã khiến hầu hết các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu cá tra đối diện với tình trạng tăng trưởng âm so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, top 5 doanh nghiệp xuất khẩu cá tra lớn nhất gồm Vĩnh Hoàn, NAVICO, I.D.I Corp, Vạn Đức Tiền Giang, GODACO, chiếm 34,9% kim ngạch XK, đều bị giảm doanh số từ 7-43%.

Xuất khẩu cá tra không còn ở giai đoạn "hoàng kim" như trước, các doanh nghiệp đang phải vật lộn để vừa tìm kiếm đơn hàng, vừa duy trì vùng nguyên liệu để có đủ nguồn cung khi thị trường "ấm" trở lại. Đây là thách thức không nhỏ với doanh nghiệp, bởi nếu tiếp tục sản xuất mà không có thị đơn hàng, nguy cơ thua lỗ rất lớn.

Phải giữ được thị trường tiềm năng nhất thế giới - Trung Quốc

Mặc dù sau khi giảm sâu trong tháng 1.2023, xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc tăng 26% trong tháng 2.2023, phần nào cho thấy tín hiệu tích cực từ thị trường Trung Quốc, nhưng thực tế cho thấy là Trung Quốc hiện không còn là thị trường dễ tính như trước, không phải mặt hàng nào thị trường này cũng chấp nhận.

Mặc dù vậy, trong khi phần lớn thế giới đang chật vật chống lại đà tăng giá cả, Trung Quốc được cho là đang đối mặt vấn đề ngược lại “giảm phát”. Nếu phải mô tả tình hình kinh tế hiện tại của Trung Quốc, thì đó sẽ là "giảm phát đã bắt đầu" và nền kinh tế có thể đã rơi vào vùng suy thoái”. Người tiêu dùng và doanh nghiệp có thể ngừng chi tiêu với kỳ vọng giá cả sẽ giảm hơn nữa, khiến các hộ gia đình thắt chặt chi tiêu. Tuy nhiên, với những lợi thế là loài cá thịt trắng, giàu dinh dưỡng, giá cả hợp lý, cá tra sẽ vẫn là lựa chọn phù hợp cho người tiêu dùng Trung Quốc trong giai đoạn năm 2023 còn nhiều khó khăn về kinh tế.

Mặt khác, các mặt hàng xuất khẩu của “nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới này” rất tương đồng với Việt Nam, điều này tạo ra cả lợi thế và thách thức đối với hàng hóa Việt Nam. Do đó, doanh nghiệp cần nhận diện đúng, kịp thời và đánh giá thời cơ, thách thức về thị trường Trung Quốc hiện nay để có thể khai thác, phát huy lợi thế trong quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại.

Bà Thu Hằng – chuyên viên của Vasep nhận định: Xuất khẩu cá tra trong thời gian tới chủ yếu kỳ vọng vào Trung Quốc, một số nước châu Âu như Anh, Đức, Bồ Đào Nha và các thị trường Trung Đông.

“Xuất khẩu cá tra kỳ vọng hồi phục trở lại vào quý 3.2023, nhờ các chương trình giao thương, xúc tiến thương mại” – bà Thu Hằng nói.