Tháng 9, tháng 10 là thời gian cao điểm người dân xã An Phú, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội thu hoạch lá bương (một loại cây họ tre) để xuất khẩu.  

Anh Nguyễn Văn Quỳnh, người dân thôn Đồng Chiêm, xã An Phú hối hả xếp lá bương, vừa vui mừng chia sẻ, nhà anh trước đây cũng nghèo lắm, làm quanh năm chẳng đủ ăn. Thế rồi nhờ cái nghề thu hoạch lá bương xuất khẩu, anh đã thoát nghèo.

Chẳng những vậy, anh còn thuê 7 – 8 lao động cùng nhau hành nghề với mức thu nhập trên 10 triệu đồng/tháng.

Anh Quỳnh chia sẻ thêm, trước đây, muốn thu hoạch lá bương, người dân phải trèo qua núi cao vào tận trong thung lũng thu hái. Thế nhưng, công việc này nguy hiểm, có người từng bỏ mạng khi hái lá bương. Vì thế, người dân đã nhân giống cây bương gần ngay nhà để có nguồn thu ổn định.

Chia sẻ thêm về câu chuyện xuất khẩu lá bương, ông Bùi Văn Chuyện, Chủ tịch UBND xã An Phú cho biết,  An Phú là xã miền núi còn nhiều khó khăn. 70% dân số là đồng bào dân tộc Mường.

Tuy nhiên, vài năm gần đây, nhiều hộ gia đình đã giàu lên, thậm chí thành tỉ phú là nhờ vào việc thu hoạch lá bương xuất khẩu.

Người khởi xướng cho nghề thu hoạch lá bương ở An Phú là bà Đặng Thị Triệu, thôn Đồng Chiêm. Bà Triệu vốn sinh ra trên một vùng đất nghèo, nhìn quanh chỉ thấy đá và đá.

Năm 1992, cơ duyên giúp bà đổi đời. Khi ấy, bà Triệu đang làm đồng thì có một thương lái tới hỏi khu này có ai bán lá tre to không. Bà thấy lạ nên hỏi tường tận khách mua, và những yêu cầu của khách về loại lá này. Nhận thấy công việc rất dễ làm và có thể có thu nhập cao, bà Triệu đã nhận lời đáp ứng với khách mua.

Kể từ hôm đó, bà Triệu lặn lội đi khắp vùng, thậm chí sang tận huyện Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình để nhặt tích trữ loại lá này. Sau khi xử lý cơ bản, cuối năm 1992, bà đã xuất mẻ lá bương khô đầu tiên, và thắng lớn với giá 14.000 đồng/1kg (thời điểm đó giá vàng chưa đến 400 ngàn đồng/chỉ).

Bà Triệu cho biết, số lá được khách mua đóng gói xuất khẩu sang Đài Loan (Trung Quốc) dùng gói bánh cổ truyền rất được ưa chuộng.

Theo đó, chỉ sau một năm, bà Triệu đã giàu lên nhờ nghề này. Căn nhà cấp bốn của bà được phá bỏ, thay vào đó là căn nhà tầng khang trang với nhiều đồ đạc hiện đại.

Cuộc sống khấm khá, bà Triệu nhận thấy nhu cầu đầu ra vẫn còn nhiều, trong khi ở thôn nhiều chị em không có việc làm, bà đã làm đơn vay Hội Phụ nữ xã 500 nghìn đồng (trị giá hơn một chỉ vàng hồi đó) đầu tư mở xưởng sản xuất. Bà đứng ra thu mua lá bương cho các hộ dân trong thôn; đồng thời thuê 20 lao động làm việc trong xưởng. Công việc của các lao động chỉ đếm lá bương phơi khô rồi phân loại đóng bao.

Hiện tại, không những bà con trong thôn mà còn rất nhiều hộ dân ở các thôn khác trong xã cũng được bà Triệu nhận thu mua lá bương. Trung bình mỗi ngày, bà thu mua đến vài tấn lá bương tươi. Nhờ nghề đi thu hoạch lá bương mà nhiều hộ ở địa phương cũng thành tỉ phú.

Mỗi tháng, tính riêng gia đình bà Triệu xuất khẩu sang Đài Loan 30 tấn lá bương khô. Tháng cao điểm lên tới gần 100 tấn. Khách hàng không hạn chế số lượng lá, miễn sao lá phải đẹp, không bị rách và phải có mùi thơm đặc trưng. Hiện nay, giá thu mua lá bương khô là 30 nghìn đồng/kg; lá bương tươi là 7 nghìn đồng/kg. Lá bương được chia làm hai loại. Loại một dài 45cm, ngang 10cm; loại hai dài 40cm, ngang 8cm. Lá thành phẩm yêu cầu phải lành lặn, chỉ rách một tí là coi như hỏng.

Để nâng cao thu nhập cho người dân, bà Triệu còn bỏ ra một số tiền lớn thuê chuyên gia nước ngoài về hướng dẫn cho bà con cách hái lá bương đảm bảo, kể cả cách phơi sấy và đóng hàng. Nhờ vậy, các hộ đã có kinh nghiệm hơn trong công việc, qua đó giá bán lá bương cũng được cao hơn.

Hiện nay, bà Triệu cho xây một lò sấy công suất lớn. Công nhân trong xưởng của bà Triệu đều khá thành thục trong cách sao sấy lá.

Bà Triệu tiết lộ, trừ chi phí nhân công và tiền thu mua nguyên liệu, mỗi năm bà thu lãi từ 2-3 tỉ đồng. Vì mặt hàng này không bao giờ ế, để lâu cũng không bị hỏng nên việc xuất khẩu rất đảm bảo.

Theo Thống kê từ Tổng cục Hải quan, xuất khẩu rau quả của Việt Nam 9 tháng năm nay thu về 2,45 tỉ USD. Trong cơ cấu chủng loại hàng rau quả xuất, riêng các loại lá sắn, lá tre, khoai lang, lá chuối,… thu về hơn 6 triệu USD, tăng 4,4 % so với cùng kỳ. Trong đó, xuất khẩu lá tre đạt 1,1 triệu USD.

Con số đó khiến không ít người bất ngờ, bởi các loại lá này xuất hiện nhiều ở vùng quê nước ta. Người nông dân thường tận dụng làm thức ăn cho gia súc, gia cầm, hoặc ủ làm phân hữu cơ, đem đốt bỏ... Đây cũng chính là cơ hội trở thành tỉ phú cho người nông dân Việt Nam.