Bưởi, tên khoa học Citrus grandis Osbeck, thuộc họ Cam - Rutaceae. Theo bác sĩ Lê Thân, Bệnh viện Y học Cổ truyền Quảng Nam, tác giả sách "Thuốc ở quanh ta" thì quả bưởi có rất nhiều công dụng.
Nghiên cứu hiện đại cho thấy, bưởi có tác dụng chống viêm rõ rệt thông qua cơ chế cải thiện mạng lưới vi tuần hoàn tại chỗ, ức chế quá trình ngưng tập tiểu cầu, chống phù nề, nâng cao sức bền thành mạch và sức chống đỡ của cơ thể với các tác nhân gây bệnh.
Vỏ trái bưởi sẽ giảm tỷ lệ xuất hiện nếp nhăn, tàn nhang do chứng tăng sắc tố, da khô, cũng như mụn đầu đen và trắng. Ngoài ra còn có tác dụng trừ phong, hóa đờm, tiêu báng tích, tiêu phù thũng.
Vỏ trái bưởi, lá bưởi kết hợp với một vài loại lá khác có chứa tinh dầu như sả, chanh, khuynh diệp... nấu nước xông sẽ giải được cảm.
Cùi trắng bên trong của vỏ trái bưởi được dùng để chế biến món ăn như, nấu chè, bóp gỏi, làm nem chay...
Lá bưởi vị đắng, the, mùi thơm, tính ấm, có tác dụng tán hàn, tán khí, thông kinh lạc, giải cảm, trừ đờm, tiêu thực, hoạt huyết, tiêu sưng, tiêu viêm.
Lá bưởi dùng nấu nước gội đầu cho sản phụ, giúp cho tóc bớt rụng, bóng mượt, mềm và chắc hơn.
Hạt bưởi vị đắng, tính ấm, chứa chất béo, ó tác dụng trị thoát vị bẹn, sa đì, đau dạ dày.
Các bài thuốc chữa bệnh từ bưởi
- Viêm loét dạ dày - tá tràng: hạt bưởi để cả vỏ cứng 100g, để trong ly thủy tinh, rót vào 200ml nước sôi, đậy kín, ủ nóng trong 2 - 3 giờ; hạt bưởi sẽ tiết ra một chất nhầy làm cho ly nước đặc sánh như nước cháo, gạn bỏ hết hạt, lấy nước uống sau bữa ăn khoảng 2 giờ; mỗi ngày uống 1 lần, liên tục nhiều ngày.
- Ho nhiều, đàm khí nghịch: cơm bưởi 100g, rượu 15ml, mật ong 30ml; chưng cách thuỷ cho chín nhừ, mỗi ngày ăn 1 lần. Cơm bưởi cắt nhuyễn cho vào bình, ngâm rượu, đậy kín một đêm, nấu nhừ, dùng mật ong trộn đều, ngậm nuốt thường xuyên.
- Ho hen ở người già: cùi 1 trái bưởi, cạo bỏ phần trắng rồi xắt vụn, cho vào bát cùng với một lượng vừa đủ kẹo mạch nha hoặc mật ong, hấp cách thủy cho nhừ, mỗi ngày ăn 2 lần, mỗi lần 1 muỗng cà phê. Cùi 1 trái bưởi rửa sạch thái chỉ, hãm với nước sôi uống thay trà trong ngày. Ăn cùi trái bưởi xắt vụn chưng với dầu hạt hoa mào gà.
- Đau khớp, té ngã sưng đau: vỏ trái bưởi tươi 250g, gừng tươi 30g; cùng băm nhuyễn, đắp vào chỗ đau, mỗi ngày thay 1 lần.
- Bong gân, sưng khớp do lạnh: lá bưởi không kể liều lượng, nướng chín chườm vào vùng đau, xoa bóp hay nấu nước xông và ngâm tại chỗ.
- Trĩ: rễ bưởi 20g xắt nhỏ, sắc uống.
- Đau vai, lưng, gáy do phong hàn: vỏ trái bưởi 1 nắm, ngải cứu 1 nắm; sao thơm, sắc với 2 chén nước còn khoảng 1 chén uống.
- Ăn không tiêu: cùi trái bưởi, sa nhân, kê nội kim và thần khúc lượng bằng nhau từ 4 - 6g, sắc uống. Vỏ trái bưởi 4 - 12g, sắc uống.
- Đầy bụng do lạnh: lá bưởi non luộc chín hay nướng chín đắp vào rốn khi còn ấm nóng, chú ý tránh bỏng vùng rốn.
- Sa bìu dái, bìu đau tức: bưởi non mới hình thành hạt 1 trái, gọt vỏ, sao vàng hạ thổ, nấu nước uống, dùng vài ngày.
- Làm đẹp: vỏ khoảng 3 trái bưởi, cho vào nồi thủy tinh chịu nhiệt (không dùng nồi kim loại), đổ dầu ô liu vào ngập vỏ bưởi; nấu nhẹ, khi dầu ấm thì đổ thêm nước sạch vào nửa nồi, để lửa thật nhỏ 4 - 5 giờ, sau đó lọc bỏ bã.
Phần dầu bưởi cho vào lọ thủy tinh đậy kín, để ở nơi khô mát. Dầu này có thể sử dụng dần trong 6 tháng. Mỗi ngày dùng 1/2 muỗng dầu bưởi bôi lên da để khoảng 30 phút rồi rửa sạch mặt. Thực hiện thường xuyên sẽ làm cho nốt tàn nhang mờ đi.