Vào tháng 4 đến tháng 6, chợ Nà Si bày bán rất nhiều bọ xít. Loại côn trùng tiết ra vị hôi này rất kén khách mua vì cách chế biến khá cầu kỳ. Người Thái thường ngâm bọ xít trong nước vôi trong nửa này để tẩy mùi hôi, sau đó cắt bỏ cánh đem rang ròn. Giá bán bọ xít tại chợ Nà Si dao động từ 250.000-400.000 đồng/ cân tùy loại to nhỏ. Ảnh: Trịnh Thông Thiện
Vùng cao Tây Bắc có nhiều chợ phiên độc đáo nhưng có lẽ độc nhất vô nhị là phiên chợ Nà Si thuộc thị trấn Hát Lót (huyện Mai Sơn, Sơn La). Chợ chỉ chuyên bày bán những sản vật của rừng, khai thác từ rừng và có rất nhiều loài côn trùng như bọ xít, ve sầu, dế và nhiều loại gia vị đặc trưng.... được người trong vùng chế biến thành nhiều món ăn lạ miệng.
Chợ Nà Si thường tụ họp từ 13h đến khi mặt trời khuất sau dãy núi Pa Văn thì mới vãn người. Hằng ngày, người Thái đen trong vùng thường đi rừng từ sáng tinh mơ, mùa nào thức nấy: Tháng 1-2 hái rau rừng như rau dớn, rau sắng, rau vón vén, rau tầm bóp...; tháng 3 hái các loại măng rừng; tháng 4 đào dế; tháng 5-6 bắt ve; tháng 7-10 khi lũ về thì là mùa cá suối, ếch, nhái, cua núi; tháng 11-12 mùa rêu suối, thu hái hạt dổi, mắc khén, thảo quả. Cứ thế, sau nửa ngày đi rừng, bà con tụ về chợ Nà Si bày bán đến chiều muộn.
Điểm đặc biệt ở chợ Nà Si là người bán hàng toàn phụ nữ. Còn người đi chợ chủ yếu là bà con người Thái đen trong vùng và thỉnh thoảng có dăm ba đoàn khách phượt ghé thăm tìm hiểu, chụp ảnh. Người Thái đen trong vùng bảo rằng, nhà nào có khách quý miền xuôi lên, nhất định phải đi chợ Nà Si để mua những sản vật của rừng đãi khách.
Góc bày bán các loại gia vị của núi rừng như hạt mắc khén, thảo quả, hồi... tại chợ Nà Si.Một chùm hạt mắc khén tươi được bà con hái trên rừng về bày bán. Mắc khén được ví như hạt tiêu của người vùng Tây Bắc, dùng để chế biến như hạt tiêu của người miền xuôi. Đặc biệt, những món nướng cho thêm gia vị mắc khén vào thì thơm ngon khác thường.Những bó rau dớn được bày bán. Rau dớn là một loài thuộc họ dương xỉ, mọc nhiều trong rừng ẩm thấp, người Thái trong vùng chỉ hái ngọn non rồi phơi một nắng cho héo, đem xào với tỏi ăn cho vị lạ, giòn dai khi thưởng thức.Những phụ nữ bán sản vật của rừng tại chợ Nà Si rất thân thiện với khách phương xa.Một chậu dế mèn được bà con bày bán. Người Thái đen ở Mai Sơn thường chế biến dế mèn thành các món dế nướng, dế rang lá chanh, ăn có vị bùi, thơm.Ấu trùng chuồn chuồn được hình thành khi chuồn chuồn cái đẻ trứng ở các khe của cây trên rừng. Loài côn trùng này được người Thái đen chế biến thành nhiều món ăn như rang lá chanh, bọc lá chuối nướng mọi. Giá bán tại chợ Nà Si khoảng 300.000 đồng/kg.Góc bán măng rừng vào lúc chiều muộn ở chợ Nà Si.Đến chợ Nà Si, du khách không chỉ được tìm hiểu các loại côn trùng, gia vị là ẩm thực độc đáo của vùng Mai Sơn mà còn khám phá vẻ đẹp của những người phụ nữ Thái đen trong trang phục áo cóm, khăm piêu truyền thống.Người trong vùng đi chợ Nà Si mua mớ lá chua về nấu canh.