Bố mẹ tôi đều công tác trong ngành y trọn đời. Bố tôi làm tại Phòng khám xương, Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức, còn mẹ tôi làm ở Khoa Sản phụ II, Bệnh viện C, sau chuyển về Phòng Tổ chức của bệnh viện.
Ngày bố tôi làm ở Phòng khám xương, bác Châu làm Chủ nhiệm khoa và bác Tôn Thất Tùng là Giám đốc Bệnh viện. Tôi có một kỷ niệm nhỏ về rau muống ở đây.
Cách đây hơn nửa thế kỷ, lũ trẻ ranh chúng tôi thường có một nhiệm vụ đặc biệt là đem cơm đến cơ quan cho bố mẹ đi làm ăn trưa. Cứ khoảng 10h30 sáng là chuẩn bị cặp lồng. Hồi đó, cặp lồng thường có 3 ngăn, làm bằng nhôm. Ngăn dưới cùng thường tứ đời là nước rau muống luộc, ngăn trên đựng khoảng hai bát cơm, còn ngăn trên cùng bốn mùa thường là ít rau muống luộc lẫn mấy hạt lạc rang, năm thì mười họa có thêm vài con tôm rang hay nhộng rang muối.
Hôm đó, bố tôi dặn đem cơm đến một nơi khác không phải phòng làm việc như mọi hôm. Khi tôi đang ngơ ngác tìm lối thì nhìn thấy một bác lớn hơn tuổi bố mình, khuôn mặt đôn hậu, tóc bạc hơn bố tôi, đang mở cửa số đứng hít thở. Thấy tôi đang lúng túng, bác hỏi: “Cháu tìm ai?”. Tôi đáp: “Cháu đem cơm cho bố Đào cháu”, bác liền bảo: “Đưa đây bác đem cho, cháu không vào chỗ này được đâu”. Tôi nghi hoặc đưa cặp lồng cơm gửi bác mà trong bụng vẫn lo.
Tối về, bố tôi mới kể rằng, hôm ấy đột xuất bố được phụ mổ cho bác Tùng. Lúc tôi gặp bác đang đứng là lúc ấy bác vừa mổ xong, mệt quá ra hít khí trời cho thoáng để lấy lại sức sau mấy tiếng làm việc cật lực.
Giờ đây, tôi vẫn nhớ và luôn nghĩ rằng, phải chăng trong rau muống của Việt Nam có một nguồn dinh dưỡng đặc biệt tốt cho sức khỏe con người? Nếu không thì tại sao bao nhiêu triệu người đằng đẵng thiếu cơm thiếu thịt, thường chỉ có rau muống chấm một thứ gọi là nước mắm mà vẫn đủ sức làm việc 8 tiếng, nhiều khi còn hơn mà vẫn duy trì được sức làm việc? Thật khâm phục khả năng làm việc bền bỉ của lớp lớp cha anh.
Khả năng chữa bệnh kỳ diệu và quý báu của rau muống
Thật kỳ lạ. Tại sao loại rau quá đỗi quen thuộc, quá bình dị mà đa số người dân Việt Nam thường dùng mỗi ngày lại có được khả năng chữa trị nhiều bệnh? Đây là sự thật khoa học hay chỉ là lời đồn thổi cho vui? Cơ sở nào chứng minh điều này?
Nhà thơ Phạm Tiến Duật yêu kính của chúng ta đã để lại cho đời bao bài thơ lắng đọng, bao câu thơ vô giá:
Mạch đất ta dồi dào sức sống
Nên nhành cây cũng thắp sáng quê hương
Bạn có quyền nghi ngờ về khả năng phòng và trị một số bệnh hiểm nghèo của rau muống Việt Nam, xong bạn cũng nên bớt chút thời gian đọc tiếp những dòng dưới đây.
Như chúng ta đều biết, việc sử dụng rau muống ở Việt Nam và một số quốc gia khác trên thế giới như Trung Quốc, Lào... đã có từ nghìn năm nay (rau muống chỉ được trồng rộng rãi ở các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới). Ở Việt Nam, rau muống là một thức ăn vô cùng thân thuộc đối với hầu hết các gia đình, từ thành thị đến nông thôn, từ nhà giàu đến nhà nghèo. Rau muống thân thương đi vào tâm hồn bao thế hệ người Việt Nam, chắp cánh cho những vần ca dao lấp lánh:
Anh đi anh nhớ quê nhà,
Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương,
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
Dần dần, từ thực tiễn cuộc sống, loài người đã phát hiện ra rằng bên cạnh việc là loại rau vô cùng dễ sống, dễ chế biến, ăn rất ngon và bổ dưỡng, rau muống còn là một loại cây có những khả năng chữa trị được nhiều căn bệnh nguy hiểm.
Rau muống có tên khoa học là Ipomoea, là giống cây bò trên mặt nước hoặc trên đất bùn. Chúng có thân rỗng, dài, mỗi thân cách nhau khoảng 5cm. Đối với giống rau muống mọc bò dưới nước, tại mỗi khớp trên thân sẽ có rễ ngắn xung quanh. Ở Việt Nam, rau muống được chia thành hai loại phổ biến là rau muống trắng và rau muống tía. Rau muống trắng thường được trồng trên cạn, gieo trồng theo luống. Rau muống tía thường mọc hoang dưới nước, có thân đỏ nên được gọi là rau muống đồng, rau muống ruộng hay rau muống đỏ. Trong rau muống có 92% là nước, 3,2% protit, 2,5% glixit, 1% xenluloxa, 1,3% tro cùng hàm lượng muối khoáng rất cao như canxi, P, Fe. Rau muống có nhiều chất nhày, có vị ngọt nhạt, tính mát, có tác dụng giải độc, nhuận tràng và kích thích tiêu hóa.
Ban đầu dân gian phát hiện thấy rằng rau muống có tác dụng nhuận tràng. Dần dần lại phát hiện ra rau muống giã nát với mướp đắng và lá xoan đắp lên ngực hay trán những người sốt, khó thở sẽ có tác dụng tốt. Khi bị ngộ độc nấm, lá ngón hay thủy ngân trước lúc đến bệnh viện có thể lấy rau muống rửa sạch, giã nát lọc lấy nước uống. Để trị rôm sẩy, mẩn ngứa, sởi, thủy đậu ở trẻ em thì dùng nước nấu rau muống xoa, rửa, tắm cho trẻ.
Dần theo năm tháng, giá trị dinh dưỡng và tác dụng chữa bệnh của rau muống ngày càng được phát hiện nhiều thêm. Nhiều nghiên cứu công phu đã cho thấy rằng, rau muống có tác dụng rất lớn trong việc ngăn ngừa và điều trị bệnh mãn tính. Các chất dinh dưỡng trong rau muống cũng có lợi ích trong việc chống lão hóa da và giúp mái tóc thêm chắc khỏe.
1. Giúp giảm cholesterol
Rau muống là một loại thực phẩm tuyệt diệu cho những người đang muốn giảm cân và giảm nồng độ Cholesterol trong máu một cách tự nhiên. Một nghiên cứu công phu đã cho thấy, ăn rau muống giúp giảm mức Cholesterol. Chúng ta đều biết rằng, chỉ số mỡ máu cao có thể gây xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ...
2. Hỗ trợ điều trị thiếu máu
Hàm lượng chất sắt trong rau muống rất dồi dào (nhất là giống rau muống đồng thân đỏ), giúp điều trị bệnh thiếu máu và giúp phụ nữ mang thai bổ sung đầy đủ chất sắt. Đây là một khoáng chất quan trọng, cực kỳ cần thiết cho cơ thể con người, đặc biệt là trong quá trình tạo thành hemoglobin (huyết sắc tố) của hồng cầu.
3. Giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch
Rau muống chứa nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể. Chúng cũng giàu vitamin A, C và beta - carotene. Đây là những chất chống ôxy hóa giúp ngăn chặn sự phát triển của các gốc tự do trong cơ thể, từ đó giảm mức cholesterol toàn phần, tránh hình thành các mảng lipid lắng đọng trên thành mạch gây xơ vữa động mạch vành, tránh dẫn đến bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ gây suy tim, nhồi máu cơ tim hay thậm chí là đột quỵ. Magie cũng là khoáng chất có ích trong rau muống giúp giảm huyết áp là bảo vệ sức khỏe tim mạch.
Mọi người đều biết cao huyết áp là bệnh lý tim mạch nguy hiểm được xem như “kẻ giết người thầm lặng” vì toàn bộ sự tiến triển của bệnh thường diễn ra âm thầm không có triệu chứng. Hiện nay, Việt Nam có khoảng 12 triệu người mắc bệnh này và trên thế giới con số này lên đến vài trăm triệu. Đây là một bệnh mãn tính khi áp lực của máu tác động lên thành mạch tăng cao, gây nhiều áp lực cho tim và là căn nguyên của nhiều biến chứng tim mạch nghiêm trọng như tai biến mạch máu não, suy tim, bệnh động mạch vành, nhồi máu cơ tim...
Mỡ máu cao (lipid cao) là một yếu tố quan trọng dẫn đến tim mạch. Các cholesterol này tuy không thể thiếu được nhu cầu của cơ thể nhưng rất nguy hiểm khi dư thừa quá nhiều trong máu. Nó sẽ nằm trên lớp vách mỏng của các động mạch và ngay cả ở tim. Dần theo ngày tháng, lớp mỡ này dày lên làm giảm bớt kích thước của các động mạch, khiến cho quá trình vận chuyển máu ôxy đến các cơ quan bị yếu đi, không đủ nuôi dưỡng cơ thể rồi từ đó sinh ra nhiều bệnh tật.
4. Điều trị bệnh vàng da và các vấn đề về gan
Trong y học Ayurveda (hệ thống y học Hindu truyền thống), rau muống được sử dụng để trị bệnh vàng da và các vấn đề gan mật. Một số nghiên cứu đã chứng minh chiết xuất dịch rau muống hỗ trợ bảo vệ gan khỏi các tổn thương do hóa chất gây ra, nhờ các enzyme giải độc, các chất chống ôxy hóa và chất phá hủy các gốc tự do.
Trong cơ thể con người, gan là cơ quan lớn thứ hai và có vai trò quan trọng đối với sức khỏe. Khi gan bị tổn thương, các chức năng sẽ bị suy giảm, lâu ngày sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm đến tình mạng như xơ gan, suy gan, ung thư gan. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới hiện nay, Việt Nam có khoảng 7,8 triệu người mắc viêm gan B mãn tính và trên toàn cầu con số này lên đến hàng trăm triệu người. Cần lưu ý ung thư gan là một bệnh nguy hiểm nhưng rất khó phát hiện vì không có dấu hiệu đặc trưng. Khi phát hiện ra, những người mắc bệnh chỉ sống được vài tháng, chỉ 1% là có thể sống được 5 năm.
5. Giúp ngăn ngừa ung thư
Trong cuốn sách “Bác sĩ tốt nhất là chính mình” khá nổi tiếng trên toàn thế giới có viết: Biện pháp chống ung thư tốt nhất là thường xuyên dùng rau quả tươi vì chúng có tác dụng đặc biệt là giảm 50% căn bệnh ung thư. Muốn phòng chống ung thư, biện pháp tốt nhất là tranh thủ hấp thụ rau tươi.
Những nghiên cứu gần đây cho thấy rằng, một chế độ ăn hợp lý với rau muống sẽ giúp con người hấp thụ đến 13 chất chống ôxy hóa khác nhau có khả năng ngăn ngừa ung thư. Những chất chống ôxy hóa này giúp loại bỏ các gốc tự do khỏi cơ thể, ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư. Các chất trong rau muống rất có ích cho việc ngăn ngừa ung thư trực tràng, ung thư dạ dày và ung thư vú.
Ngày nay, y học đã tìm ra được trên 20 loại bệnh ung thư khác nhau. Ung thư giết chết con người bằng cách làm cho cơ thể suy mòn, thiếu máu, suy kiệt hay làm tê liệt hoạt động của một hay nhiều cơ quan. Chúng gây tăng áp lực trong hộp sọ, chèn ép vào những trung tâm quan trọng, làm bít tắc đường thở, bít các mạch máu lớn, làm tắc lòng ruột, làm tắc đường mật, đường tụy hay đường tiết niệu...
6. Trị chứng khó tiêu hóa
Rau muống rất giàu chất xơ nên hỗ trợ tiêu hóa rất tốt. Chúng giúp giảm các triệu chứng rối loạn tiêu hóa. Ngoài ra, ăn rau muống còn giúp nhuận tràng rất tốt cho những người mắc chứng khó tiêu hoặc dễ bị táo bón.
Nước ép rau muống cũng được sử dụng trong việc điều trị nhiễm giun sán. Chiết xuất dịch rau muống có tác dụng tẩy giun rất tốt.
7. Giúp mắt sáng khỏe
Trong rau muống có chứa một hàm lượng cao carotenoid, vitamin A và lutein đều là các dưỡng chất có lợi cho mắt. Ăn rau muống cũng làm tăng mức glutathione là một chất đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa bệnh đục thủy tinh thể.
8. Giúp điều trị bệnh về da
Ngọn rau muống dùng làm thuốc đắp để điều trị một số bệnh về da như hắc lào, nấm da chân... Rau muống cũng có khả năng giúp ngăn ngừa ung thư da và trị mụn trứng cá, bệnh chàm và bệnh vẩy nến rất hiệu quả. Bên cạnh đó, đặc tính chữa bệnh và giải độc của rau muống giúp giảm cảm giác đau, châm chích khi bị ngứa da do phát ban hoặc côn trùng cắn. Cách làm đơn giản, bạn chỉ cần cho muối và một số ít rau muống vào bát rồi nghiền nát, sau đó dùng hỗn hợp thoa lên vùng da bị đau ngứa rồi băng lại.
9. Chống lão hóa và trẻ hóa da
Rau muống rất giàu chất chống ôxy hóa giúp ngăn chặn tổn thương tế bào do các gốc tự do gây ra. Điều này sẽ tăng cường khả năng chống lại các tác hại khi da tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời và làm giảm nếp nhăn trên da. Chính vì vậy, việc thường xuyên ăn rau muống có thể ngăn ngừa và đẩy lùi dấu hiệu lão hóa. Ngoài ra, nước ép rau muống cũng cực kỳ tốt cho làn da. Uống nước ép rau muống sẽ trẻ hóa làn da nhờ khả năng loại bỏ các độc tố có hại ra khỏi cơ thể. Rau muống chứa nhiều vitamin A, C, carotenoid và lutein là những khoáng chất quan trọng làm da sáng và săn chắc hơn.
10. Giúp mái tóc chắc khỏe
Nước ép rau muống không chỉ làm đẹp da mà còn có lợi cho quá trình mọc tóc, khắc phục tình trạng rụng tóc, giúp cải thiện cấu trúc và chất tóc. Uống nước ép rau muống kết hợp với rau diếp cá sẽ giúp bạn có được một mái tóc chắc khỏe, mượt và và óng ả.
11. Giúp phòng chống bệnh tiểu đường vô cùng hiệu quả
Chúng ta đều biết rằng bệnh tiểu đường đang đe dọa cuộc sống của hàng triệu người dân Việt Nam và hàng trăm triệu người dân trên thế giới. Đây là loại bệnh mãn tính nguy hiểm, khi đã mắc phải uống thuốc hàng ngày cho đến hết đời chứ chưa có loại thuốc nào chữa khỏi hẳn. Bệnh tiểu đường đang được cả thể giới coi là “kẻ giết người thầm lặng”.
Trong cuốn sách được đánh giá cao có viết ở phần “10 lời khuyên về chế độ ăn cho bệnh nhân tiểu đường” nhấn mạnh đến 2 điều: Ăn nhiều rau và nên chế biến dưới dạng luộc. Điều này hoàn toàn thích hợp với món rau muống luộc Việt Nam chấm nước mắm dấm tỏi ớt thân thuộc của chúng ta.
Một nghiên cứu công phu cho thấy, khả năng giảm lượng đường huyết trong máu ở những con chuột bị tiểu đường khi ăn rau muống sống trong một tuần. Món rau muống sống thật quen thuộc với người dân Việt Nam trong bữa cơm riêu cua ngon lành cùng bữa bún chả ăn cùng rau muống chẻ hấp dẫn. Đối với bệnh nhân bị tiểu đường type 2 khi được điều trị bằng dịch chiết xuất từ rau muống, mức đường huyết trung bình giảm tới 29%. Cần lưu ý rằng, đa số bệnh nhân tiểu đường là ở type 2.
Như vậy, khả năng chữa trị được căn bệnh hiểm nghèo của rau muống là hoàn toàn có thật và sự thật này theo năm tháng còn kéo dài hơn nữa. Hàng trăm triệu người trên thế giới đang chờ đón rau muống Việt Nam như một loại thực phẩm ngon, bổ dưỡng và một loại thuốc tuyệt vời. Đó là một điều chắc chắn nếu chúng ta sớm có một chương trình quảng bá rau muống Việt Nam ở cấp quốc gia.
Ngành y và nền kinh tế Việt Nam sẽ phát triển mạnh hơn nhờ rau muống
Chúng tôi tin tưởng rằng sẽ tới một ngày, ngành rau muống của Việt Nam sẽ được cả thế giới biết đến và mỗi năm ngành này sẽ đóng góp 0,1% GDP của cả nước. Khẩn thiết hơn, hiện nay đã bắt đầu xuất hiện cơ hội mấy chục năm có một để chúng ta phát triển ngành rau muống, xuất khẩu rau muống ra thị trường thế giới, tạo thêm công ăn việc làm cho hàng nghìn người lao động và tăng thu cho ngân sách Nhà nước.
Ngành Y Việt Nam sẽ có thêm hàng nghìn chỗ làm mới nếu chúng ta sớm nghiên cứu mở ra những trung tâm điều trị bệnh nhân mắc tiểu đường theo phương châm Đông Tây y kết hợp. Ở đó gần như là một nơi nghỉ dưỡng mà bệnh nhân sẽ được điều trị nhẹ nhàng bằng cách tăng cường sử dụng những loại rau quả Việt Nam có tác dụng tốt (như rau muống, mướp đắng...), uống nước nụ vối pha quế hay uống nước dây thìa canh cùng việc sử dụng thịt thỏ là loại thịt rất tốt cho bệnh nhân tiểu đường. Ở đó, mọi người sẽ được hướng dẫn tập thở theo phương pháp của bác sĩ Nguyễn Khắc Việt kính mến cùng thêm một số liệu pháp khoa học khác. Chắc chắn những trung tâm như vậy sẽ thu hút được đông đảo bệnh nhân tiểu đường ở Việt Nam cũng như trên toàn thế giới bởi tính hiệu quả và mức giá cạnh tranh mà hiếm nơi nào có được.
Nền kinh tế Việt Nam sẽ sớm có thêm một mặt hàng xuất khẩu chiến lược nếu chúng ta sớm tăng cường đầu tư vào việc nghiên cứu chiến lược phát triển ngành rau muống. Chúng ta cần sớm quy hoạch vùng trồng rau muống trên phạm vi toàn quốc, cần đặc biệt chú trọng đến việc bảo tồn các vùng đất quý mà ở đó rau muống có chất lượng cực cao không đâu có trên thế giới (như vùng rau muống ở huyện Phúc Thọ, Hà Nội cùng một số vùng rau muống ở miền Trung cũng như ở một số nơi khác).
Chúng ta đều biết rằng, Trung Quốc từng là một cường quốc xuất khẩu rau muống trên thế giới, bán rất mạnh ở Nhật và Mỹ. Thời gian gần đây, cả Nhật và Mỹ đều tăng cường cảnh giác hơn với rau muống Trung Quốc vì tồn dư thuốc trừ sâu quá cao. Cũng cần lưu ý thêm rằng, rau muống được trồng ở các nước Đông Nam Á từ rất sớm, sau đó lan đến Trung Quốc vào thế kỷ 14 và lan sang Châu Âu vào thế kỷ 16. Hiện nay, giá rau muống ở nhiều nước trên thế giới là rất đắt, lên tới 180.000 đồng/kg và nhu cầu về rau muống đang ngày càng cao.