Bến tàu khu đua thuyền buồm bị sập chỉ vài ngày trước lễ khai mạc, 450 nghìn bao cao su được phân phát cho các vận động viên (tính ra, mỗi người sở hữu đến 42 chiếc), trưởng ban an ninh của Olympic bị cướp ngay sau khi rời lễ khai mạc… - những lùm xùm không dứt xung quanh Olympic Rio 2016 có khiến các dấu ấn mà nó để lại trong địa hạt kiến trúc trở nên mờ nhạt?

Chất lượng công trình gây tranh cãi

Được đảm nhận bởi Aecom, một tập đoàn kiến trúc chuyên phụ trách các sự kiện lớn tầm cỡ thế giới, công viên Olympic Barra là công trình lớn nhất của Olympic Rio 2016, bao gồm 9 sân vận động và nhà thi đấu cho các môn thi đấu như xe đạp lòng chảo, các môn dưới nước, bóng ném, bóng rổ, vật và taekwondo v.v… Công viên Barra có diện tích khoảng 12 héc ta, nằm ở phía Tây Nam của thành phố Rio. Những chi tiết đường cong xuất hiện khá thường xuyên tại đây không khỏi khiến người ta nhớ lại phong cách kiến trúc của thủ đô Brasilia, phần lớn được định hình bởi kiến trúc sư huyền thoại người Brazil là Oscar Niemeyer. “Chúng tôi có Nieymeyer, chính là Chúa trời trong bộ dạng một kiến trúc sư. Mỗi khi tôi nhìn vào làng Olympic, tôi luôn cảm thấy sự hiện diện của Niemeeyer”, bà Carla Camirati, Giám đốc Văn hoá của Rio 2016 nói.

Tuy nhiên, các công trình tại công viên Olympic Barra lại không nhận được sự đánh giá cao từ các nhà chuyên môn, thậm chí nó còn bị chê là rẻ tiền và mang sắc thái ảm đạm. Các chuyên gia môi trường cũng đưa ra lời cảnh báo về chất lượng nước ô nhiễm, không thích hợp cho hoạt động bơi lội của con người tại khu vực này.

Làng vận động viên là một địa điểm khác của Thế vận hội mùa hè năm nay bị đặt dấu hỏi về chất lượng xây dựng. Từng được Carlos Carvalho, một trong những ông trùm địa ốc nổi tiếng nhất Brazil ca ngợi là công trình được thiết kế với các tiêu chuẩn “chỉ dành cho các vị vua”, nhưng tình hình thực tế tại nơi đây khác xa với lời quảng cáo. Sàn nhà ngập nước, thang máy hỏng, tường bị mốc, trần nhà bị mọt - là những gì thường xuyên diễn ra tại 31 toà nhà trong làng vận động viên.

Có số vốn đầu tư lên tới gần 1 tỉ USD, dự án của nhà thầu Carvalho Hosken và công ty xây dựng lớn nhất Brazil Odebrecht hy vọng sẽ thu lại tiền nhờ việc bán những căn hộ sang trọng có mức giá lên tới 361 nghìn bảng Anh (tương đương 10,5 tỉ VND). Tuy nhiên, nhờ thị trường bất động sản sụt giảm không phanh ở mức 20% tại Brazil, cho đến nay, mới chỉ 240 trên tổng số 3.604 căn hộ có người mua. Đáng chú ý là, vào thời điểm các đội tuyển Olympic quốc gia bắt đầu chuyển vào, hơn một nửa số toà nhà vẫn chưa vượt qua được bài kiểm tra về mức độ an toàn.

Sự lên ngôi của kiến trúc di cư

Kiến trúc di cư là một trong những cụm từ được nhắc đến nhiều nhất tại Olympic Rio 2016. “Năm nay, chúng tôi đem đến một khái niệm mới cho các kỳ Olympic, đó là kiến trúc di cư”, Eduardo Paes, Thị trưởng của thành phố Rio de Janeiro cho biết.

Nhờ khái niệm trên mà trẻ em của Rio và các vận động viên Olympic sẽ cùng chia sẻ một mái nhà. Cụ thể hơn, Nhà thi đấu Tương lai - địa điểm diễn ra các trận thi đấu bóng ném sẽ bị dỡ bỏ hoàn toàn sau khi Thế vận hội kết thúc; và được tái xây dựng thành 4 ngôi trường dành cho 2.000 học sinh tại thành phố này.

“Đây chính là một phần kế hoạch nhằm thực hiện cam kết của Thành phố Rio về một kỳ Olympic với những lợi ích thiết thực cho cộng đồng người dân nơi đây”, Carlo Nuzman, Chủ tịch của Uỷ ban Rio 2016 giải thích. “Lần đầu tiên, khái niệm kiến trúc di cư được đưa ra tại kỳ Thế vận hội; và chúng tôi rất tự hào rằng, 2.000 học sinh Brazil sẽ được hưởng lợi từ Olympic 2016 trong rất nhiều năm tới”.

Các nguyên vật liệu của Nhà thi đấu Tương lai đều được thiết kế và xây dựng phù hợp với mục đích tái sử dụng. Ba ngôi trường mới sẽ được xây tại những khu vực lân cận với công viên Olympic, trong khi vị trí của ngôi trường thứ tư dự kiến là ở Sao Cristóvao, gần với sân vận động Maracana.

Nhà thi đấu Tương lai không phải là công trình duy nhất có kiến trúc di cư. Sân vận động dưới nước của Olympic Rio 2016 cũng sẽ bị dỡ bỏ và biến đổi thành hai khu thể thao dưới nước riêng biệt. Cả hai khu này sẽ bao gồm các bể bơi đáp ứng tiêu chuẩn Olympic. Một bể có khán đài dành cho 6.000 khán giả, bể còn lại là 3.000 khán giả. Sân vận động dưới nước của Olympic năm nay cũng nhận được nhiều lời khen ngợi nhờ những yếu tố thân thiện môi trường trong thiết kế, nổi bật là hệ thống thông gió tự nhiên v.v…

Joaquim Monteiro, Chủ tịch của Cty Olympic Thành phố (EOM) nói: “Có những kỳ Olympic mang tính biến đổi cao, có khả năng thay đổi cả một thành phố và để lại những di sản quý báu cho thế hệ sau. Chúng tôi không chuẩn bị Rio cho Olympic, mà chúng tôi đang biến đổi thành phố này”.