“Tôi làm công nhân mỏ mấy chục năm đã sắp đến tuổi được nghỉ hưu nhưng mấy năm nay bị bệnh bụi phổi phải nằm viện, nghỉ dưỡng chạy chữa suốt cũng mệt mỏi muốn nghỉ hưu “non” một chút nhưng nhà máy bảo phải khám giám định sức khỏe nghề nghiệp mới đủ thủ tục làm chế độ nghỉ, vậy cần phải làm thế nào?”.
- Cả hai trường hợp này đều liên quan đến một chức năng khác của ngành y tế: Chức năng giám định y khoa. Hiện ở ta chức năng này có cơ quan y tế nhà nước đảm nhận với đủ luật lệ được quy định chặt chẽ nhằm đảm bảo kết luận giám định chính xác nhất. Giám định y khoa về bản chất là một chẩn đoán y học ở mức cao nhất có thể làm cơ sở cho giải quyết quyền lợi của người bệnh là đương sự đang được hưởng theo chế độ chính sách, hưởng bảo hiểm hay thanh toán chi phí theo các loại quan hệ dân sự có hợp đồng đúng luật. Văn bản giám định y khoa là văn bản y tế có giá trị hiệu lực cao nhất trong hồ sơ dân sự vì hội đủ 2 yếu tố: Người khám giám định là chuyên gia y học và được bổ nhiệm chức danh giám định viên theo luật định. Ví dụ một tờ giấy ra viện, một tờ giấy mổ chỉ thuần túy về thủ tục hành chính y tế chưa đủ sức nặng của hiệu lực pháp lý, trong khi cũng trường hợp ấy qua giám định y khoa sẽ đảm bảo tính chuẩn xác về y học và đủ hiệu lực pháp lý. Trong các giao dịch quốc tế, các văn bản y khoa phải được lập theo hình thức Medical Certificate (chứng thư y học) mới hợp lệ thay cho các loại giấy ra viện, giấy mổ... chính là theo thông lệ này.
Việc giám định đòi hỏi toàn bộ hồ sơ y tế có trước của người cần giám định, tiếp theo khám giám định là quá trình khám tổng quát, toàn diện, các xét nghiệm, thăm dò chức năng, chẩn đoán hành ảnh... do các chuyên gia giám định viên được công nhận; quá trình này có nhiệm vụ phải đưa ra được một chẩn đoán đầy đủ, chuẩn xác, tiên lượng được diễn biến sau này của người bệnh được giám định. Để định lượng được tình trạng sức khỏe, người ta có bảng chuẩn tính theo tỉ lệ phần trăm từng loại thương tích, bệnh tật. Cuối cùng văn bản giám định phải kết luận theo một bảng tiêu chuẩn danh mục bệnh, thương tật và xác định một tỉ lệ phần trăm tổn hại sức khỏe so với một chuẩn tuổi trung niên đang làm việc bình thường. Bản giám định còn có thể đưa ra một khuyến cáo cần thiết khi người bệnh cần chế độ chăm sóc, hỗ trợ đặc biệt để chi trả cho người phục vụ khi bệnh nhân phải nằm liệt, mất chi, mất thị giác...
Trong kinh tế thị trường, người lao động cần biết tự bảo vệ mình khi hợp đồng làm việc, hợp đồng bảo hiểm thân thể để có điều khoản hợp lệ đúng luật phòng khi bị tai nạn, bệnh tật do nghề nghiệp... mới mong được bù đắp phần nào, đảm bảo cuộc sống ổn định sau rủi ro.