“Việc người bệnh tự mua thuốc về dùng hoặc phá thai tại cơ sở y tế không đủ tiêu chuẩn có thể làm thai không được tống xuất hoàn toàn, dẫn đến sót thai, sót nhau thai, gây băng huyết, mất máu dài ngày, nguy cơ nhiễm khuẩn tử cung cao, nguy hiểm đến tính mạng”, bác sĩ Dung cảnh báo. 

Hàng ngàn lý do tự dùng thuốc phá thai

Nửa đêm đầu tháng 10 vừa qua, các BS BV đa khoa tỉnh Tuyên Quang nhận tiếp nhận một ca cấp cứu khá đặc biệt. Nữ bệnh nhân còn khác trẻ, âm đạo chảy máu ồ ạt, bụng đau dữ dội, cổ tử cung hé mở. Không kịp hỏi thăm tình hình, các BS đưa thẳng người bệnh lên khoa Cấp cứu.

Bệnh nhân sau này được xác định là Triệu Thị H (27 tuổi, trú tại Na Hang, tỉnh Tuyên Quang).

Các BS trực cấp cứu rất bất ngờ khi tiến hành siêu âm cho bệnh nhân. Ths.Bs Phạm Trọng Thuật, Phó Giám đốc BV đa khoa tỉnh Tuyên Quang - Trưởng khoa Sản phụ kể lại: “Khi siêu âm các BS hốt hoảng khi thấy 1 dị vật hình que dài khoảng 14,2 cm, rộng 7mm, chọc thẳng từ cổ tử cung đến đáy tử cung, đâm vào lớp cơ tử cung. Bệnh nhân bị nhiễm trùng nặng. Bác sỹ chẩn đoán người bệnh bị nhiễm trùng tử cung và có dị vật trong tử cung”.

Để cấp cứu cho bệnh nhân, các BS khoa Phụ sản đã phối hợp với các BS khoa Ngoại Tổng hợp của BV để thực hiện thủ thuật rút que ra khỏi tử cung người bệnh thành công.

Sau ca cấp cứu, người nhà bệnh nhân cho biết, cách đây 5 ngày, thai phụ đã nhờ người quen tự phá thai ở nhà bằng thảo dược không rõ nguồn gốc. Sau khi ra thai đã được đặt 1 que vào âm đạo để “cầm máu” và tránh “bị sốt”. Thế nhưng, người bệnh liên tục đau bụng, chảy máu âm đạo, nên đã được gia đình đưa đến BV đa khoa huyện Na Hang để khám và được chuyển tuyến đến BV đa khoa tỉnh Tuyên Quang để điều trị.

Ths.BS Phạm Trọng Thuật cho biết thêm, sau khi lấy dị vật trong buồng tử cung, người bệnh được dùng 3 loại kháng sinh kết hợp để điều trị nhiễm trùng, cấy máu, cấy dịch âm đạo, dùng thuốc cầm máu và thuốc co tử cung, tiếp tục được theo dõi và điều trị.

Đây không phải trường hợp đầu tiên tự ý phá thai được cảnh báo, BS Trần Ngọc Cường, Phó Giám đốc BV đa khoa Hà Đông kể lại, BV từng tiếp nhận bệnh nhân Nguyễn Thị N. (33 tuổi, ở xã Đông Sơn, huyện Chương Mỹ, Hà Nội), chuyển tới từ BV đa khoa huyện Chương Mỹ, trong tình trạng băng huyết được xác định do bệnh nhân tự ý phá thai bằng thuốc.

“Ngay lập tức, bệnh nhân được truyền dịch, truyền máu hồi sức và nạo buồng tử cung lấy ra toàn bộ tổ chức rau thai đen, trong buồng tử cung vẫn chảy máu đỏ tươi, có thai lưu 3 tháng. Bệnh nhân sau đó được chuyển lên phòng mổ tiến hành cắt tử cung bán phần.

Khi kiểm tra bên trong buồng tử cung thấy máu chảy ở vết mổ cũ nên BS tiến hành tách và cắt phần chảy máu, khâu cầm máu lại, sau đó hồi sức và tiếp tục truyền máu. Trong quá trình cấp cứu, bệnh nhân phải truyền 17 đơn vị hồng cầu, 10 đơn vị chế phẩm của máu gồm huyết tương tươi, tiểu cầu…” BS Cường nhớ lại.

Theo người nhà bệnh nhân, bệnh nhân đã 2 lần sinh mổ. Lần này, bệnh nhân mang thai ngoài ý muốn nhưng không đi khám, tự mua thuốc phá thai về uống. Loại thuốc phá thai bệnh nhân sử dụng được người quen giới thiệu mua ngoài hiệu thuốc tây gần nhà và về tự ý uống vào.

Rùng mình chứng kiến hậu quả

“Trong quá trình công tác, tôi từng làm và chứng kiến không biết bao ca bỏ thai. Ám ảnh kinh hãi nhất là khi phá những thai lớn bằng phương pháp ép sinh non. Những thai nhỏ, bác sỹ cho dụng cụ vào tử cung người mẹ để nạo ra. Nhưng với những bào thai lớn (15 tuần trở lên), hy hữu có trường hợp phá thai 7 tháng tuổi, những sinh linh nhỏ bé ấy bị ép ra đời sớm, không được phép tồn tại trên đời, nhưng đã đủ nguyên hình hài.

Khi lôi chúng ra khỏi cơ thể người mẹ, những hài nhi bị dìm nước trôi tuột ra đã chết thật đáng sợ; có những trường hợp, thai nhi còn kịp trút hơi thở đầu tiên, cũng là cuối cùng rồi mới lìa đời. Khi hủy đi những thai lớn như thế, người bác sỹ phải thực sự chai lì mới có thể quen nổi, để còn sống tiếp và làm việc”, BS Lê Thị Kim Dung kể lại.

Ngày nay, có rất nhiều cách giải quyết khi mang thai ngoài ý muốn. Việc uống thuốc uống giảm đau đớn trên cũng là một cách tuy nhiên không nên sử dụng tùy tiện. Trên thực tế, một tỷ lệ không nhỏ là những trường hợp nạo, hút, phá thai nhiều lần, tự phá thai bằng thuốc tại nhà hay phá thai tại các cơ sở “chui”.

So với can thiệp ngoại khoa, phá thai bằng thuốc là biện pháp ít gây đau đớn và ít bị biến chứng như thủng tử cung, ít tổn thương ruột cũng như ít gây ra các hiện tượng dính buồng tử cung gây hiếm muộn, vô sinh… Tuy nhiên, biện pháp này cũng để lại ảnh hưởng tâm lý nặng nề đối với người phụ nữ, mặt khác nó gây chảy máu kéo dài, có những trường hợp kéo dài 20 ngày. Ngoài ra, biện pháp này chỉ có hiệu quả khi tuổi thai còn nhỏ.

“Các thai phụ không nên tự ý phá thai tại nhà, việc dùng thuốc thảo dược phá thai không rõ nguồn gốc có thể dẫn tới tình trạng nhiễm trùng; mất máu; thủng tử cung; thai chưa được đẩy ra hết, bị sót lại và nhiễm khuẩn, gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe của chính mình và khả năng sinh sản sau này, có thể dẫn đến vô sinh và nặng nhất là tử vong.

Các sản phụ cần được thực hiện kế hoạch hóa gia đình tại các cơ sở y tế có các BS trình độ chuyên môn cao để đảm bảo an toàn. Sau phá thai, nếu xuất hiện các triệu chứng như: chảy máu sốt, buồn nôn, đau bụng kéo dài cần đến cơ sở y tế để thăm khám ngay. Cần vệ sinh âm đạo sạch sẽ để tránh viêm nhiễm; Không quan hệ tình dục trong khoảng 3 tuần; Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng để nhanh chóng phục hồi sức khỏe; Không làm việc nặng trong vài tuần...”, BS Dung khuyến cáo.

Theo quy định của Bộ Y tế, phá thai bằng thuốc chỉ thực hiện ở các BV chuyên khoa sản, các BV tuyến huyện trở lên và được thực hiện bởi BS chuyên khoa sản. Đặc biệt, phá thai bằng thuốc chỉ áp dụng cho thai dưới 49 ngày tuổi ở tuyến huyện, dưới 56 ngày tuổi tuyến tỉnh và dưới 63 ngày tuyến Trung ương và nhất thiết phải uống thuốc dưới sự hướng dẫn, giám sát chặt chẽ của BS.

BS Trần Ngọc Cường cho biết thêm, phá thai bằng thuốc không phải được áp dụng rộng rãi cho tất cả mọi đối tượng, càng không được tự ý sử dụng tùy tiện. Chẳng hạn, với những trường hợp có tiền sử băng huyết, người có bệnh tim mạch, gan, tiêu hóa, rối loạn đông máu, những phụ nữ có vết sẹo cũ ở tử cung, chửa ngoài dạ con… nếu không tuân thủ chỉ định của BS mà áp dụng biện pháp này sẽ gây ra những hậu quả khôn lường.

Cũng theo BS Trần Ngọc Cường, việc phá thai bằng thuốc bắt buộc phải thực hiện tại các cơ sở y tế chứ không được phép tự ý thực hiện tại nhà vì không phải cứ uống thuốc phá thai xong là yên tâm mà bệnh nhân cần được hướng dẫn theo dõi diễn tiến quá trình ra máu, về tim mạch, huyết áp... chặt chẽ.

Nguyên tắc là bệnh nhân uống viên thuốc đầu tiên theo chỉ định của BS để làm tróc túi thai ra khỏi niêm mạc tử cung rồi về nhà tự theo dõi theo hướng dẫn của thầy thuốc. Sau 2 ngày, bệnh nhân trở lại cơ sở y tế uống tiếp để đẩy thai ra và lưu lại cơ sở y tế trong 3 giờ để theo dõi. Sau 14 ngày, bệnh nhân đến khám lại.