Những con số biết nói

Theo điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá, Việt Nam nằm trong số 15 nước có người hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới, trong đó tình trạng hút thuốc lá ở thanh thiếu niên ngày càng gia tăng.

Các nghiên cứu về sử dụng thuốc lá trong thanh thiếu niên của Bộ Y tế cho thấy, độ tuổi hút thuốc ngày càng trẻ khi tỉ lệ sử dụng thuốc lá ở học sinh nhóm tuổi 13-15 tuổi tăng từ 0,2% năm 2014 lên 0,8% năm 2022.

Đặc biệt khi các loại hình thức thuốc lá được biến tấu, tỉ lệ hút thuốc lá điện tử trên 15 tuổi tăng từ 0,2% năm 2015 lên 3,6% năm 2020, đặc biệt tập trung ở nhóm tuổi 15 - 24 tuổi với tỉ lệ là 7,3%.

Ở nhóm tuổi học sinh từ 13-15 tuổi, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 3,5%, trong đó học sinh nam là 4,3%, học sinh nữ là 2,8%.

Theo CDC, trên thế giới, vào năm 2022, cứ 100 học sinh trung học cơ sở thì có khoảng 1 em báo cáo rằng đã hút thuốc lá trong 30 ngày qua. 

Theo Hiệp Hội Phổi Hoa Kỳ, mỗi ngày có gần 2.500 trẻ em dưới 18 tuổi thử điếu thuốc đầu tiên và hơn 400 em trong số đó sẽ trở thành những người hút thuốc mới, thường xuyên hàng ngày.  

Hiểm họa khó lường

Những người bắt đầu hút thuốc khi còn nhỏ có nhiều khả năng bị nghiện nicotin nghiêm trọng hơn những người bắt đầu ở độ tuổi muộn hơn. 

Theo CDC, nếu mô hình sử dụng thuốc lá hiện tại vẫn tiếp diễn, ước tính có khoảng 5,6 triệu thanh niên ngày nay dưới 18 tuổi cuối cùng sẽ chết sớm vì các bệnh liên quan đến hút thuốc.  

Hút thuốc lá trong thời thanh thiếu niên gây ra các vấn đề sức khỏe đáng kể, bao gồm tăng số lượng và mức độ nghiêm trọng của các bệnh về đường hô hấp, giảm thể lực và các tác động tiềm ẩn đối với sự phát triển và chức năng của phổi.   

Một người nghiện thuốc lá có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân.

Tuy nhiên, ở độ tuổi dậy thì, đa phần trẻ hút thuốc lá là do bắt chước bạn bè, muốn được hòa nhập cùng bạn bè...

Một lý do nữa khiến trẻ hút thuốc chính là chứng kiến những người xung quanh mình, đặc biệt là người thân trong gia đình hút thuốc.

Khi những người lớn xung quanh trẻ hút thuốc, trẻ sẽ có tâm lý tò mò muốn được thử hút thuốc cũng như cho rằng, chỉ người lớn hút thuốc nên việc mình hút được thuốc có thể chứng tỏ mình đã lớn, đã trưởng thành.

Cha mẹ cần kiên trì, bình tĩnh, làm gương

Theo Thombs - Giáo sư Khoa Y Đại học McGill (Montreal), để hạn chế tình trạng hút thuốc ở thanh thiếu niên thì thông điệp chống hút thuốc cần được gửi đến các trường học và thông qua các chiến dịch truyền thông địa phương.

"Để ngăn chặn tình trạng hút thuốc ở thanh thiếu niên thì cha mẹ cũng đóng một vai trò quan trọng" - giáo sư Thombs nói.

Trong trường hợp phát hiện con trẻ hút thuốc, cha mẹ phải giữ bình tĩnh. Việc mất bình tĩnh, la mắng hay đánh đập, nghĩ đến các biện pháp trừng phạt trẻ không phải là cách để chấm dứt triệt để tình trạng con hút thuốc.

Khi phát hiện con hút thuốc lá, việc bố mẹ cần làm chính là tìm hiểu nguyên nhân. Vì lý do gì con hút và con có nghiện thuốc lá chưa, hay chỉ là đang tập tành thử một trải nghiệm mới trong hành trình trưởng thành của mình?

Sau khi phát hiện con hút thuốc lá, bố mẹ nên dành thời gian để trò chuyện, tâm sự cùng con. Việc trò chuyện này có thể mất nhiều thời gian hơn bạn tưởng bởi không phải đứa trẻ nào cũng dễ dàng chia sẻ với bố mẹ ngay từ những lần nói chuyện đầu tiên.

Không như những vấn đề khác, việc hút thuốc lá thật sự có hại với sức khỏe của trẻ. Do đó, nên yêu cầu trẻ không được hút thuốc nữa và con phải cam kết thực hiện vấn đề này. Nếu bố mẹ phát hiện con hút thuốc lá một lần nữa thì sẽ nhận được những hình phạt phù hợp.

Phụ huynh nên khuyến khích con tham gia vào các hoạt động cấm hút thuốc, bao gồm cả thể thao.

Đặc biệt bố mẹ cần làm gương cho con noi theo, bản thân bố mẹ cũng cần tránh xa việc hút thuốc.