Theo quyết định đưa ra xét xử, ngày 5.3 tới đây, TAND TPHCM mở phiên sơ thẩm, xem xét hành vi của bà chủ Vạn Thịnh Phát Trương Mỹ Lan và 85 bị cáo, trong đó có cả 5 cựu lãnh đạo ngân hàng SCB đang bỏ trốn.
Ngoài ra, trong cáo trạng cũng nêu việc phân hoá vai trò của nhiều cá nhân liên quan để không xử lý trách nhiệm hình sự với những người này.
Cụ thể, theo cáo trạng, nhóm cán bộ ở cấp đơn vị, chi nhánh cho vay; tái thẩm định cho vay; tham mưu cho Ban Tổng Giám đốc, cán bộ giúp việc cho Hội đồng quản trị, Ban Kiểm soát có tham gia trong hồ sơ vay vốn không đảm bảo quy định; kiểm tra, kiểm soát hoạt động ngân hàng SCB và những người ở cấp đơn vị, chi nhánh tham gia hạch toán liên quan đến tiền giải ngân đối với các khoản vay của Trương Mỹ Lan, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, họ đều là những người lệ thuộc, làm công ăn lương, không giữ chức vụ, vị trí chủ chốt; họ thực hiện nhiệm vụ chuyên môn theo yêu cầu của lãnh đạo SCB.
“Quá trình điều tra tích cực hợp tác, góp phần có hiệu quả vào việc điều tra, xử lý tội phạm. Do vậy không xem xét trách nhiệm hìnhh sự với các cá nhân này”, cáo trạng nêu.
Đối với Nguyễn Phương Hồng - Phó Giám đốc, Giám đốc SCB Chi nhánh Sài Gòn; Nguyễn Tiến Thành - Thành viên Hội đồng quản trị SCB, cơ quan công tố xác định họ tham gia xây dựng hồ sơ vay vốn, thực hiện việc xét duyệt, cấp tín dụng đối với các khoản vay của khách hàng thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát vay vốn trái quy định của ngân hàng này, giúp cho Trương Mỹ Lan thực hiện hành vi phạm tội để sử dụng, chiếm đoạt tiền trái phép của tổ chức tín dụng.
“Nguyễn Phương Hồng và Nguyễn Tiến Thành đã chết nên không xem xét trách nhiệm hình sự”, cáo trạng nêu.
Đối với nhóm đối tượng được thuê đứng tên ký khoản vay, đứng đại diện pháp luật công ty ký hồ sơ vay, đứng tên tài sản bảo đảm, ký chứng từ rút, chuyển tiền… liên quan đến các hồ sơ vay vốn không đảm bảo quy định với các khách hàng thuộc nhóm Vạn Thịnh Phát vay vốn SCB, họ có vai trò thứ yếu; là những người lệ thuộc thực hiện nhiệm vụ do các đối tượng khác thuê… nên không bị xem xét trách nhiệm hình sự.
Đối với ông Nguyễn Ngọc Dương - Tổng Giám đốc Công ty Sài Gòn Peninsula thuộc hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát, được xác định đã tham gia vào quá trình tìm kiếm, thuê người đứng tên các khoản vay, đứng tên các pháp nhân, sở hữu cổ phần…; trực tiếp đứng tên hợp đồng vay vốn, thế chấp tài sản, là người giúp sức tích cực cho Trương Mỹ Lan thực hiện hành vi phạm tội. Song, ông Nguyễn Ngọc Dương đã chết nên không xem xét trách nhiệm hình sự.
Đối với 11 cá nhân là thành viên Tổ Giám sát SCB từ năm 2016 đến tháng 9.2022, có 10 người được ngân hàng này đưa quà vào các dịp lễ, tết với giá trị không lớn và đã tự nguyện giao nộp cho cơ quan điều tra. Họ chủ động khai báo rõ sai phạm trong công tác giám sát đối với SCB, góp phần có hiệu quả vào việc phát hiện và điều tra tội phạm.
Do đó, cơ quan chức năng không xem xét trách nhiệm hình sự đối với 11 cá nhân này song kiến nghị xử lý nghiêm về Đảng và chính quyền.
Trao đổi về việc không xử lý hình sự với nhiều cá nhân trên, luật sư Đặng Văn Cường - Đoàn Luật sư TP Hà Nội - cho hay, cơ quan tiến hành tố tụng thận trọng trong việc xem xét, đánh giá hành vi của từng đối tượng, xác định tính chất của hành vi và đánh giá hậu quả của hành vi đó đã gây ra.
Trong vụ án Vạn Thịnh Phát, những hành vi vi phạm pháp luật đến mức bị xử lý hình sự nhưng hành vi là thứ yếu giúp sức, không hưởng lợi, thực hiện công việc theo chỉ đạo, nhận thức về pháp luật hạn chế cũng được đề cập xử lý bằng hình thức khác phù hợp với chính sách hình sự ở Việt Nam giai đoạn hiện nay.
Điều này được thể hiện tại khoản 2, Điều 8 Bộ luật Hình sự quy định: "Những hành vi tuy có dấu hiệu của tội phạm nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể thì không phải là tội phạm và được xử lý bằng các biện pháp khác".
Theo luật sư, quy định này trong Bộ luật Hình sự thể hiện tính chất nhân đạo, nhân văn, thể hiện sự phân hóa vai trò trách nhiệm trong đồng phạm cũng như đối với những người có liên quan trong vụ án hình sự.