Theo thống kê của Bộ Công an, năm 2017 phát hiện hơn 128.000 người sử dụng trái phép chất ma túy, năm 2018 hơn 135.000, năm 2019 là 143.000 và 2020 gia tăng không đáng kể do ảnh hưởng của COVID-19.
Số người nghiện ma túy từ 2009 đến 2019 đã tăng 60% (từ 146.731 lên 235.314 người).
Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện, Cục trưởng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (C04 Bộ Công an) cho biết: Việc quản lý người sử dụng trái phép chất ma tuý tại địa phương sẽ được áp dụng ngay từ lần đầu phát hiện. Đây là điểm mới trong Luật Phòng, chống ma túy 2021 có hiệu lực từ 1.1.2022.
Theo tướng Viện, thực tiễn cho thấy nhiều trường hợp sử dụng ma túy tổng hợp dẫn đến ngáo đá và gây ra các vụ thảm án. Trong khi đó hành vi sử dụng ma túy chỉ bị xử phạt hành chính cao nhất một triệu đồng nên không đủ sức răn đe.
Bởi thế việc "đổi mới" này nhằm đáp ứng nhu cầu quản lý chặt người sử dụng trái phép chất ma túy, từ đó làm giảm tỉ lệ người nghiện, giảm "nguồn cầu" về ma túy.
Quy định mới của Luật Phòng, chống ma tuý 2021 nêu rõ quản lý người sử dụng ma túy là biện pháp phòng ngừa, không phải xử phạt hành chính, nhằm giúp họ tránh xa ma túy. Thời hạn quản lý là một năm, tại nơi cư trú, gồm: Tư vấn, động viên, giáo dục; xét nghiệm; ngăn chặn hành vi gây rối trật tự.
Người bị quản lý có trách nhiệm cung cấp thông tin về hành vi sử dụng ma túy của mình cho công an cấp xã nơi cư trú và chấp hành việc quản lý của UBND xã. Gia đình có trách nhiệm giáo dục, cung cấp thông tin về hành vi của người bị quản lý cho cơ quan chức năng và phối hợp đưa người đó đi xét nghiệm chất ma túy.
Trung tá Hoàng Văn Hiều- Phó phòng 2 C04 - cho hay, UBND cấp xã có trách nhiệm thành lập tổ quản lý người sử dụng trái phép chất ma tuý, giao công an cấp xã làm tổ trưởng. Tổ này có thể chọn một người có uy tín trong dòng họ của người bị quản lý để phối hợp cùng chính quyền giám sát, giáo dục.
Nếu phát hiện người bị quản lý dùng lại ma tuý, nhà chức trách sẽ phối hợp với cơ quan y tế để đưa đi xác định tình trạng nghiện. Từ đó nhà chức trách sẽ có biện pháp tiếp theo như tăng biện pháp giáo dục hoặc đưa đi cai nghiện bắt buộc.
Theo Luật Phòng, chống ma tuý năm 2021 vừa mới được thông qua, người nghiện ma tuý từ 12- dưới 18 tuổi sẽ bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc song không bị coi là xử lý vi phạm hành chính.
Để bảo vệ tốt nhất các quyền của trẻ em, Luật đã có 1 điều riêng quy định cụ thể về việc lập hồ sơ đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi.
Về thời hạn quản lý sau cai, người đã hoàn thành cai nghiện ma túy tự nguyện, người đã hoàn thành điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế, người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi đã chấp hành xong quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc chịu sự quản lý sau cai nghiện ma túy trong thời hạn 1 năm kể từ ngày hoàn thành việc cai nghiện hoặc chấp hành xong quyết định.
Ngày 24.12, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma tuý Bộ Công an (C04) tổ chức Hội nghị cung cấp thông tin về Luật Phòng, chống ma tuý năm 2021 được Quốc hội thông qua tháng 3.2021, có hiệu lực từ ngày 1.1.2022.
Tại hội nghị này, Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện - Cục trưởng 04 cho biết tính đến tháng 11.2021, toàn quốc hiện có 246.648 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý.
Tỷ lệ người nghiện tăng tự nhiên trung bình trong 5 năm gần đây là 3%/năm. Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 quy định về cai nghiện ma túy đảm bảo tính đồng bộ với pháp luật xử lý vi phạm hành chính và phù hợp với thực tiễn.
Khác với luật cũ, Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 đã quy định cụ thể các trường hợp xác định tình trạng nghiện để cho Công an cấp xã kịp thời đưa đi xác định tình trạng nghiện, nhằm sớm phát hiện người nghiện ma túy, áp dụng biện pháp cai nghiện phù hợp.
Điều 34 của Luật mới đã quy định cụ thể về việc lập hồ sơ đề nghị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi.