Xuống “âm phủ” tìm nước

Dưới cái nắng như rang, hàng chục người dân ở xã Cư Né (huyện Krông Búk, Đắk Lắk) chen chúc đào, khoan. Tiếng máy móc đinh tai nhức óc nơi đầu nguồn con suối lớn cạnh đường Hồ Chí Minh. Giữa lòng suối cạn, những cái ao vuông ban đầu được thi công bằng máy múc, về sau hết nước nên người dân đào mãi, tạo thành những cái giếng sâu vài chục mét. Từ trên miệng giếng, tôi rùng mình khi thấy bên dưới có hai người đàn ông đang hì hục, bì bõm dùng máy khoan đục ngang vào lòng đất. Dây điện từ đâu kéo xuống, gắn vào chiếc máy khoan lúc chìm, lúc nổi trong mớ bùn nhão nhoét. Bám sợi dây trèo lên khỏi giếng, anh Lê Văn Hậu - trú thôn 6, xã Cư Né - hổn hển nói: “Đào sâu được 20 mét rồi, toàn bùn nhão chứ không có nước, do vậy tôi phải khoan ngang 11 mũi, trong đó 4 mũi sâu 100m để rút nước về”. Phía trên bờ, ở lưng chừng quả đồi, một chiếc xe công nông đang nhả khói. Hóa ra người dân phải dùng máy nổ chạy dầu diesel phát điện cho máy khoan, nếu có nước lại tiếp tục phát điện để chạy máy bơm. “Nếu không làm cách này thì phải đào thêm một cái hố sâu bên cạnh, rồi thả máy nổ xuống, khoét một lỗ vòi sang giếng hút nước lên, vì vòi bơm của máy nổ không thể dài hơn 10 mét được” - chị Nguyễn Thị Hải - vợ anh Hậu, nói.

Do quá nhiều giếng giữa lòng suối, mà giếng nào cũng khoan ngang cả chục mũi nên đụng nhau loạn xạ, giếng nọ thông giếng kia. Chỉ cần một giếng bơm, các giếng còn lại sẽ bị rút sạch nước nên người dân phải bốc thăm rồi chờ đến lượt bơm. “Tôi bốc trúng số 5, nhưng mới tưới đến người thứ 3 đã hết nước rồi, không may mắn thì chịu thôi” - ông Thái Hồng Vinh thởi dài. Tuy nhiên, ngay cả các giếng không thông với nhau, lượng nước vét được cũng không đáng kể. Bà con lại họp tiếp, tất cả cùng bơm, nhưng cùng đổ nước vào một giếng, rồi lần lượt tưới cho từng hộ. Nhưng như ông Vinh nói: “Lượng nước tích được sau 48 giờ của tất cả các giếng chỉ đủ cho máy bơm hoạt động… 30 phút, nghĩa là tưới được 30 phút lại chờ 48 giờ cho nước kịp rỉ ra. Nhóm tôi có 5 hộ, gom lại gần 4,5ha càphê, nếu cứ như vậy thì biết mấy năm mới tưới hết, chưa đến lượt càphê đã cháy rồi”.

Tại xã Ea Sin (huyện Krông Búk), giàn máy khoan di chuyển từ các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh vào đang hoạt động hết công suất. Anh Nguyễn Văn Hào - một chủ giàn khoan ở Nghệ An - kể: “Chủ vườn có 1,2ha càphê, nhưng đây là cái giếng thứ 7 họ thuê tôi làm. Chi phí khoan mỗi giếng 30 triệu đồng, nếu không có nước thì chủ vườn chỉ trả chúng tôi một nửa tiền”. Còn chủ vườn - ông Hà Hữu Tào - nói: “Với 6 giếng không có nước, tôi đã mất hơn 100 triệu đồng rồi, nếu cái thứ 10 vẫn không có nước tôi mới bỏ cuộc”.

Những cái chết thương tâm

Trước tình hình hạn hán khốc liệt, nguy cơ trắng tay khi tài sản lớn nhất là vườn càphê chết cháy, người dân đã bất chấp nguy hiểm, tìm nước chống hạn bằng mọi giá. Mới đây nhất, ngày 22 và 24.3, tại xã thôn Thắng Thạch 2 (xã Ia Kha, huyện Ia Grai, Gia Lai) đã liên tiếp xảy ra hai vụ tai nạn lao động (TNLĐ), khiến ông Trần Văn Mười và anh Nguyễn Văn Chung tử vong, nguyên nhân đều là do máy bơm chập điện, ông Mười và anh Chung lội xuống nước sửa chữa và bị điện giật chết. Còn tại xã Ea Ngai - huyện Krông Búk, Đắk Lắk - cũng vừa xảy ra vụ TNLĐ nghiêm trọng khiến 2 người dân thiệt mạng. Vào thời điểm sự việc xảy ra - ngày 17.2, 5 người dân ở xã Ea Ngai vào khu vực Suối Cụt đào mương dẫn nước về tưới càphê. Khi đào đến độ sâu 3m, rộng 5m thì toàn bộ phần đất bên trên bất ngờ sập xuống, 2 người bị vùi lấp chết tại chỗ là anh Nguyễn Văn Lĩnh (32 tuổi) và anh Võ Tấn Sơn (33 tuổi). Thương tâm hơn là trường hợp vợ chồng anh Trần Văn Tam (41 tuổi) và chị Đinh Thị Kim (36 tuổi) - trú tại xã Đại Lào (TP.Bảo Lộc, Lâm Đồng). Để cứu vườn càphê sắp khô cháy, trong khi không còn nguồn nước nào để tưới, anh Tam thuê máy múc đào một cái hồ rộng 120m2, sâu hơn 13m. Sáng ngày 6.3, anh Tam thắt dây an toàn rồi xuống hồ lắp ống tưới càphê, không may sợi dây bị tuột nên anh Tam rơi xuống, kéo theo chị Kim. Do mực nước dưới hồ sâu hơn 3m, bốn phía thẳng đứng, không có chỗ bấu víu nên hai vợ chồng chết đuối, đến trưa hôm sau mới được người dân địa phương phát hiện. Anh chị mất đi để lại hai con thơ - một cháu 14 tuổi và một cháu mới 8 tuổi.

Phần lớn người trồng càphê ở Tây Nguyên chỉ mong kiếm đủ nước để vườn cây không bị chết, chứ không hy vọng thu hoạch được gì, dù bao nhiêu tiền phân bón, xăng dầu và sức người đã... “hút sâu vào đất”.