Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, với tổng vốn đầu tư 58,71 tỉ USD, đã được Bộ GTVT trình Thủ tướng và sẽ đưa ra QH vào cuối năm nay với 2 phương án vốn: Sử dụng toàn bộ vốn đầu tư bằng nguồn đi vay. Và phương án 2: sử dụng 80% tổng vốn đầu tư từ NSNN, số còn lại (20%) kêu gọi tư nhân đầu tư vào một số nhà ga và đầu máy toa xe để khai thác.
Phải nói ngay, 20% này là khả thi khi mà những thống kê cho biết nền kinh tế Việt Nam có tỷ lệ tích lũy trong dân tới 60 tỉ USD, một tỉ lệ rất cao, một tiềm năng cực lớn chưa được huy động hết. 20% ấy không phải không có cơ sở khi các tập đoàn kinh tế, các DN tư nhân đang chứng tỏ họ có đủ năng lực và nguồn lực tài chính đủ mạnh để tham gia vào các công trình hạ tầng giao thông.
Vấn đề chỉ là làm thế nào để có thể huy động “nguồn lực ống bơ” ấy mà thôi.
Câu chuyện thời sự là những vướng mắc, những bức xúc xã hội, những phản ứng tại các BOT đường bộ, một trong những mô hình xã hội hóa hạ tầng từng được triển khai.
Nếu ngay từ đầu, những phương án huy động nguồn vốn ấy được công khai với dân- với tư cách những nhà đầu tư tiềm năng, thay vì chỉ là chuyện riêng của vài doanh nghiệp, của một nhóm người. Nếu ngay từ đầu dân- với tư cách là người chi trả cho các dịch vụ- được góp ý, lựa chọn thì có lẽ đã không có sự phản ứng như bây giờ.
Không phải không có lý khi có người nhận xét chính xác điểm yếu và thiếu nhất tại các BOT đang tồn tại như “vấn đề lịch sử để lại” chính là sự công khai, minh bạch.
Cất xong “mẻ vó” ngày thần tài, giá vàng hả hê lao dốc. Đây là một cái tít báo cực ấn tượng và quá chính xác cho việc mua vàng trong ngày vía thần tài. Tại sao dân vẫn mạnh tay chi tiền mua “Trăm vạn lượng vàng” khi biết trước sẽ lỗ ngay 800-1 triệu đồng chỉ không đầy 24h sau đó? Là vì họ tin đây là một khoản hời, dù chỉ là niềm tin.
Nhưng chính niềm tin là thứ mà các phương án huy động tiền vàng trong dân còn thiếu.
Nếu có thể minh bạch, công khai ngay từ đầu trong các phương án huy động vốn, nếu tránh được tình trạng “tiền tiết kiệm bằng ngôi nhà sau 20 năm chỉ còn mua được 3 bát phở”, nếu nhà nước thực sự có sự đảm bảo để dân tin thì trái phiếu là một phương án tài chính khả thi, thì rõ ràng 20% của 58 tỉ USD kia chỉ là chuyện nhỏ.