Một cuộc khảo sát nhỏ của Lao động tại Kim Chung, huyện Đông Anh, Hà Nội cho thấy mức giá thuê phòng trọ rẻ nhất là 600 ngàn đồng/tháng. Đó là loại phòng “tối giản” nhất với mái tôn, không có vệ sinh khép kín. Diện tích chỉ đủ kê giường.
Thứ trưởng Bộ LĐ-TB và XH Nguyễn Văn Hồi từng kể: Trong một đợt khảo sát, ông chứng kiến những gia đình 5-6 người sống trong căn phòng chỉ 7m2.
5-6 người trong 7m2, nhưng đó vẫn chưa phải là kỷ lục. Ông Trần Việt Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM còn cho biết: “nhiều phòng trọ chỉ 10m2, 10 người chen nhau chung sống”.
Tại sao họ phải ở khổ sở đến thở còn không nổi như vậy?
Đơn giản chỉ là bài toán chi phí. Với Nghĩa, 600 ngàn đồng tiền trọ, thêm 600 ngàn điện nước nữa coi như mất 1/5 tháng lương. Nữ công nhân phải tiết kiệm khi trông vào đồng lương là cả gia đình.
600 ngàn, rẻ đến không thể rẻ hơn được nữa. Cho một “ổ chuột” đúng nghĩa.
Nhưng trong khi đó, trong công thức tính tiền lương tối thiểu, tiền thuê nhà của người lao động được xác định chỉ 194 ngàn đồng/người/tháng.
Con số được đưa ra bởi ông Lê Đình Quảng, Phó Trưởng ban Chính sách- pháp luật, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam. Ông Quảng, cũng là thành viên Hội đồng tiền lương quốc gia nói rằng: “Mức tiền này hoàn toàn không phù hợp với thực tiễn”. Và “Đây là bất cập mà khi xác định mức lương tối thiểu vùng cần thay đổi ngay”.
Đang có sự chênh lệch khủng khiếp giữa giá thuê trọ ngoài thị trường và mức chúng ta xác định... trên giấy.
Nó chênh 300%? 350%? 400% hay chênh đến mức độ giống như ăn gian?
Nhưng số tiền thuê nhà trên giấy chỉ là một ví dụ cho thấy sự lạc hậu của cách tính “tối thiểu” mà thôi.
Chẳng hạn trong công thức tính mức sống tối thiểu, tỷ lệ chi phí lương thực thực phẩm và phi lương thực thực phẩm đang được tính với tỉ lệ lần lượt là 48 và 52%. Một cơ cấu hoàn toàn không phù hợp khi mà các chi phí ngoài việc ăn đã lớn hơn, đã cao hơn rất nhiều, kể cả việc lạm phát gây phát sinh chi phí, kể cả sự thay đổi nhu cầu sống... không đơn giản chỉ là ăn và làm.
TS Vũ Quang Thọ, hồi đương chức Viện trưởng viện Công nhân và công đoàn từng ngậm ngùi chuyện những nữ công nhân: “Dán những tờ báo cũ đã chuyển sang màu ố vàng. Họ đọc thuộc cả 1 bài báo dài và bảo đó là đời sống tinh thần của họ”.
Không lẽ chúng ta cứ mãi tính ăn gian, mãi lạc hậu với thực tế để những người lao động chỉ đủ để tồn tại như những cái máy thế sao?