Phát ngôn với Báo Lao Động hôm 27.9, ông Nguyễn Công Danh - Chủ tịch UBND phường Vĩnh Trường, Nha Trang - cho biết, đã báo cáo tiến độ cưỡng chế, tháo dỡ những công trình xây dựng vượt tầng tại khu Biệt thự Ocean View cho UBND TP.Nha Trang. Dự kiến sẽ hoàn tất vào cuối năm 2023.
Tuy vậy, đây mới chỉ là "quyết tâm chính trị" của chính quyền cấp phường. Bởi thực tế, việc cưỡng chế, tháo dỡ các công trình xây dựng trái phép chưa bao giờ dễ dàng với các địa phương.
Theo quy định Luật Xử lý vi phạm hành chính thì các đối tượng vi phạm về trật tự xây dựng phải chịu trách nhiệm chấp hành việc xử phạt, tự khắc phục hậu quả, tháo dỡ phần công trình vi phạm. Trường hợp, không chấp hành sẽ bị cưỡng chế... Nhưng, chính quyền cơ sở thì thiếu cả nhân lực, kinh phí lẫn khả năng tổ chức tháo dỡ. Chưa kể, nếu cưỡng chế không đảm bảo, xâm hại đến tài sản của người dân, doanh nghiệp còn bị kiện ngược lại.
Như vụ cưỡng chế, tháo dỡ 79 biệt thự xây trái phép ở Phú Quốc vừa triển khai, có chủ nhân 2 căn biệt thự đầu tiên (bị tháo dỡ) đã kiện và tạm thời thắng ở phiên sơ thẩm đối với các quyết định xử phạt hành chính của UBND TP.Phú Quốc trước đó...
Trở lại 69 lô biệt thự ở dự án Ocean View Nha Trang, khi triển khai, chủ đầu tư đã bị xử lý vi phạm. Năm 2019, UBND tỉnh Khánh Hòa ban hành 8 quyết định xử phạt vi phạm hành chính, 15 quyết định cưỡng chế buộc khắc phục hậu quả. Năm 2020 có 15 quyết định phê duyệt phương án tháo dỡ phần công trình vi phạm. Từ đầu năm 2021 đến nay, Khánh Hòa đã có thêm 15 quyết định phê duyệt phương án tháo dỡ phần công trình sai phạm...
Rõ ràng, các quyết định xử phạt hành chính không đủ răn đe, không ngăn cản được hành vi cố ý vi phạm, xây dựng trái quy hoạch, giấy phép xây dựng.
Mặt khác, các hành vi vi phạm về trật tự xây dựng cho đến nay chỉ áp dụng hình thức xử phạt tiền và buộc khắc phục hậu quả, mà chưa có quy định việc chuyển cơ quan điều tra truy cứu trách nhiệm hình sự về việc cố tình vi phạm.
Để luật pháp điều chỉnh kịp với thực tiễn thì cần thời gian dài. Nhưng cái làm được ngay là phải siết chặt quản lý nhà nước trên lĩnh vực trật tự xây dựng. Ngăn chặn hành vi xây trái phép ngay khi có dấu hiệu vi phạm. Đồng thời, xử lý cán bộ quản lý trực tiếp, liên quan... đến sai phạm.
Để xảy ra xây dựng trái phép đến 69 lô biệt thự ở dự án Ocean View Nha Trang, việc cưỡng chế khắc phục kéo dài hơn 4 năm nay đầy khó khăn, tốn kém, nhưng rất lạ là chưa có cán bộ nào chịu trách nhiệm, bị kỷ luật...
Nếu những cán bộ quản lý liên quan đến xây dựng trái phép "vô sự", thoát mọi truy cứu trách nhiệm, thì không chỉ 69 biệt thự ở Nha Trang, 79 biệt thự ở Phú Quốc... mà các công trình xây dựng trái phép khác ở cả nước sẽ còn khó khăn cưỡng chế. Nguy hại hơn là công trình trái phép sẽ "mọc" lên ngày càng nhiều.