Chị N, ở quận 8 TPHCM sinh kế bằng nghề giúp việc gia đình. Thu nhập cố định ở hai gia đình tổng cộng 7 triệu đồng/tháng. 2 ngày cuối tuần, chị tranh thủ dọn dẹp cho một số công ty để tăng thu nhập. Một lần sau khi dọn dẹp văn phòng cho một doanh nghiệp, chị nhận được 2 triệu đồng tiền công. Tuy nhiên, đến lúc thanh toán, kế toán công ty nói chị bị trừ thuế 200.000 đồng chỉ được thực nhận 1,8 triệu đồng.
Câu chuyện được kể trên báo Thanh Niên với lời cảm thán: “Trời đất ơi tui quá bất ngờ xót xa...
Tui thuộc dạng người nghèo mới đi làm giúp việc và 200 ngàn đó đủ mấy buổi chợ cho cả nhà ăn. Làm thêm có chút xíu tiền đó mà cũng bị chặt bớt”.
Kết quả là: Từ đó về sau tôi cứ thỏa thuận trước xin trả 1,9 triệu đồng là được. Còn hơn được trả 2 triệu mà thực tế còn thấp hơn”.
Thứ thuế mà chị N phải nộp, cho số tiền chỉ 2 triệu đồng là thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập vãng lai mà từ năm 2017, Bộ Tài chính đã đề nghị tăng từ mức 2 triệu lên 5 triệu đồng mới khấu trừ thuế 10% nhưng đến nay vẫn y nguyên.
Một câu chuyện nhỏ, về một món tiền nhỏ, của một cá nhân nhỏ nhưng đang cho thấy vấn đề rất lớn.
Đó là sự lạc hậu của một luật thuế liên quan đến hàng chục triệu người, hàng vạn gia đình.
Đó là sự bòn mót, tận thu ngay cả những món tiền nhỏ nhất của những người nghèo nhất.
Và đó là chuyện những bất cập, vô lý đã được nhìn thấy nhưng không, hoặc rất chậm được sửa chữa.
Sự lạc hậu, thật ra đã được nói tới ngay từ lúc Luật còn chưa sửa đổi khi mức giảm trừ gia cảnh được cho là không phù hợp với thực tế. Và đến giờ, nó ngày càng cách xa thực tế khi mà 9 triệu đồng giảm trừ cho người nộp, 3,6 triệu đồng cho người phụ thuộc vẫn giữ nguyên như cách đây 6 năm, trong khi chỉ số giá đã tăng hơn 20%.
50 triệu người đang nộp thuế TNCN. Số thuế, từ 2010 khoảng hơn 26.000 tỉ, đã tăng lên tới 97.800 tỉ đồng (gần 4 lần). Dự kiến năm nay, sẽ 113.000 tỉ đồng.
Đối với ngân sách, con số đó không lớn, nhất là trong bối cảnh cơ quan thuế phải tốn kém rất nhiều chi phí và nhân công để “nhặt tiền lẻ”. Nhưng nó lại không hề là tiền lẻ đối với người dân, đặc biệt là những người phải vắt sức ngay cả những ngày nghỉ để nhọc nhằn mưu sinh.