“Mức độ chịu đựng sự vòi vĩnh, hối lộ của người trả lời trên toàn quốc lớn hơn rất nhiều so với những năm trước: Người bị vòi vĩnh sẽ không tố giác hành vi đòi hối lộ nếu số tiền bị vòi vĩnh chưa lên tới 24 triệu đồng”. Chỉ có khoảng 3% số người bị nhũng nhiễu, vòi vĩnh tố cáo hành vi này”.

Đây là một dòng nhận định, quá lạnh lùng, trong báo cáo Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI).

So với những báo cáo sáng choang, kiểu “không phát hiện tham nhũng”, “10 năm phát hiện một vụ”, hoặc hài hước hơn, “100% cán bộ đảng viên hứa không tham nhũng”, những “mức độ chịu đựng”, những “3% tố cáo”, và những nhận định “lạnh lùng” đáng tin hơn rất nhiều. Đơn giản, đây là những nhận định dựa trên kết quả khảo sát từ người dân, từ những người nhìn nhận thực tế không phải từ những báo cáo.

Nhưng chính sự đáng tin của dòng nhận định này lại khiến những người dân đau đớn.

Liệu có người dân nào quen nổi với vòi vĩnh, với hối lộ?

Liệu có cái gọi là “Thói quen “đút tiền - ăn tiền” ở trong tâm thức, hành động của họ?

Liệu mấy người vô tư, vui vẻ khi phải móc đến đồng xu cuối cùng chỉ đề được “phục vụ”?

Và liệu thủ phạm của kỷ cương, phép nước chính là những nạn nhân của vòi vĩnh?

Năm kia, cũng một khảo sát về “mức độ chịu đựng” có một con số giật mình. Không! Không phải là những chục triệu, những trăm triệu, mà là chuyện có những nơi, người dân phải “hối lộ” từ 5.000 đồng.

5.000 đồng - Một ổ bánh mì. Một bữa sáng đạm bạc.

5.000 đồng người ta cũng vòi. Và còn 5.000 đồng cũng bị vòi vĩnh.

Xin học cho con. Xin việc. Đến bệnh viện. Đi ngoài đường. Vào “cửa quan”. Gặp hải quan. Xuống sân bay...

Có nơi nào, có chỗ nào, có cửa công nào mà không điều tiếng?

Niềm tin vào cuộc chiến chống tham nhũng. Và thực tế ngoài cuộc sống. Và tày liếp những tấm gương chống tham nhũng bị vùi dập cho đến quẫn trí...có vẻ, đó mới là nguyên nhân cho những “5.000 đồng hối lộ”, cho “Mức độ chịu đựng sự vòi vĩnh, hối lộ” đang tăng dần theo.... “quyết tâm chống tham nhũng”.

Tham nhũng muốn được đẩy lùi, hẳn nhiên, trước hết phải từ những người dân “nói không với hối lộ, tham nhũng”. Nhưng điều đó phải được hỗ trợ tích cực từ những cơ quan phòng chống tham nhũng. Ít nhất, để họ không bị cô lập, trở nên lạc loài ngay trong chính cơ quan, cộng đồng. Ít nhất, để người bị tố tham nhũng không phải là người ra những kỷ luật, chẳng hạn xử lý người tố cáo về tội “gây mất đoàn kết”.