Ngày 5.2, tại tỉnh Kiên Giang, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang chủ trì hội nghị triển khai đề án "phát triển bền vững 1 triệu héc ta lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030".

Theo Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang, đây là một “cuộc chơi lớn”. Và cuộc chơi này sẽ vô cùng khó khăn khi lần đầu tiên chúng ta đặt ra mục tiêu 1 triệu héc ta lúa chất lượng cao, giảm phát thải.

Khó vì thay đổi thói quen trong ứng xử với nó; khó vì luôn bị tác động ngay lập tức từ sự thay đổi thất thường của giá gạo trên thị trường; khó thống nhất ở một số việc liên quan đến lợi ích của một số tổ chức, cá nhân, điển hình như việc thống nhất giá gạo xuất khẩu.

Và để “cuộc chơi lớn” đạt được mục tiêu đề ra, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang nhấn mạnh nguyên tắc 10 chữ: “Hết lòng, tuân thủ, linh hoạt, hợp tác, kiểm soát”.

Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cũng phân tích rất chi tiết về “nguyên tắc 10 chữ” này. Trong đó đáng chú ý là nguyên tắc “hết lòng”, bắt đầu là “thái độ hết lòng” với đề án của chủ thể chính là người nông dân.

Và để có được sự “hết lòng” này thì cần có sự chung tay của Chính phủ, các địa phương, doanh nghiệp…

Hai chữ “hết lòng” này cũng đang chạm đến một nghịch lý chưa có lời giải của ngành sản xuất lúa gạo Việt Nam bao nhiêu năm nay: Chúng ta đã và đang là nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới nhưng phần lớn nông dân – những người làm ra lúa gạo để xuất khẩu lại đã và đang còn nghèo, thậm chí rất nghèo.

Còn nhớ tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 15.8.2023, Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan thừa nhận đúng là nông nghiệp là ngành thu nhập thấp nhất trong các ngành kinh tế và người trồng lúa cũng là người có thu nhập thấp nhất trong ngành nông nghiệp.

Hôm đó, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhắc lại lời của một nông dân trồng lúa mà ông nói mình bị “ám ảnh”: "Nếu giá lúa cao, thu nhập ổn định thì nông dân miền Tây sẵn sàng đem mùng ra ngoài đồng giữ lúa cho nhà nước, đảm bảo an ninh lương thực, còn nếu giá thấp, chúng tôi sẽ bỏ ruộng".

Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói, nghịch lý chúng ta xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới nhưng người trồng lúa vẫn nghèo “là thực tế không nói khác được, nhưng chúng ta có thể làm khác đi”.

Hôm đó, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng đã nói rất nhiều về các phương thức để “có thể làm khác đi”. Nhưng tinh thần chung, vẫn là cần có sự chung tay của Chính phủ, các địa phương, doanh nghiệp… để thúc đẩy, để làm sao cải thiện thu nhập của người nông dân trồng lúa, làm sao có được sự “hết lòng” như Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang vừa đặt ra với đề án 1 triệu héc ta lúa chất lượng cao.

Nếu không xóa bỏ được nghịch lý là nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới nhưng nông dân – những người làm ra lúa gạo để xuất khẩu lại đã và đang rất nghèo, thì bất kỳ “cuộc chơi lớn” hay cuộc chơi nhỏ nào, cũng đừng mong người trồng lúa có “thái độ hết lòng”!