Người Việt có truyền thống “thương người như thể thương thân”, truyền thống đẹp đẽ này ngày càng đậm nét trong lòng dân tộc.

Mỗi khi gặp thiên tai bão lũ, lòng nhân ái của người Việt hiện rõ lên, đẹp long lanh. Hai năm nay, khi đại dịch COVID-19 bùng phát cùng với hạn hán ở ĐBSCL, bão lũ ở miền Trung, ngoài những tổ chức làm công tác xã hội, còn có những cá nhân xuất hiện, trong đó nhiều người là nghệ sĩ, nhân vật nổi tiếng.

Nhưng từ đó cũng bộc lộ những hạn chế, dẫn đến tranh cãi, tố cáo nhau về chuyện sử dụng tiền từ thiện không minh bạch. Những lời qua tiếng lại này không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân liên quan, mà làm tổn thương đến cộng đồng. Những người có tấm lòng hào hiệp, quan tâm đến đồng bào bị mất niềm tin hoặc ít nhất cũng hoang mang vì những tin tức không tốt đẹp.

Từ những vụ tố cáo liên quan đến các nghệ sĩ Hoài Linh, Trấn Thành, ca sĩ Thủy Tiên, Đàm Vĩnh Hưng... cho thấy, còn có nhiều điều chưa ổn trong hoạt động từ thiện. Có hay không hành vi vi phạm pháp luật là việc của cơ quan điều tra, nhưng trước mắt đã xảy ra những điều không hay.

Để xây dựng niềm tin không chỉ là cảm xúc giữa các cá nhân, mà còn phải được kiểm soát bằng công cụ pháp lý, hay vai trò hỗ trợ của pháp luật. Nghị định 93 được ban hành nhằm mục đích đó, khuyến khích hoạt động thiện nguyện, công tác xã hội, nhưng phải công khai, minh bạch, văn minh.

Điển hình như theo quy định của Nghị định 93, cá nhân mở tài khoản riêng tại ngân hàng thương mại theo từng cuộc vận động để tiếp nhận, không được tiếp nhận thêm các khoản đóng góp tự nguyện sau khi kết thúc thời gian tiếp nhận đã cam kết và có trách nhiệm thông báo đến nơi mở tài khoản về việc dừng tiếp nhận các khoản đóng góp tự nguyện.

Khác với trước, các nghệ sĩ nhận tiền qua tài khoản cá nhân, không có thông báo dừng tiếp nhận.

Hoặc quy định về việc phối hợp với UBND nơi tiếp nhận hỗ trợ để phân phối nguồn đóng góp tự nguyện.

Nhân đây, xin nêu lại các vụ việc liên quan đến hoạt động từ thiện của Hoài Linh, Thuỷ Tiên, có một số nơi, các nghệ sĩ không phối hợp với chính quyền, Ủy ban MTTQ địa phương, nên khó xác định số tiền chi cho bà con. Đây là tình huống gây khó khăn cho chính người hoạt động từ thiện trong việc chứng minh các khoản chi.

Cộng đồng cần có các “kênh” trợ giúp để che chở nhau lúc hoạn nạn, và các kênh từ thiện đó cũng cần có “cây gậy pháp luật” dẫn đường.