Hôm qua, tại Hội nghị toàn quốc quán triệt Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khi nói về khát vọng vươn lên đã nhắc lại câu chuyện về tấm gương của cụ Đỗ Thị Mơ ở Thanh Hoá, hơn 80 tuổi, người liên tục 2 năm liền đạp xe lên UBND xã để nộp đơn “xin thoát nghèo”.
Cũng cần nhắc lại là bảng dự toán thu chi ngân sách nhà nước của Thanh Hoá - quê cụ Mơ - năm 2021 thì tổng thu là 26,5 nghìn tỉ đồng nhưng tổng chi là 32,5 nghìn tỉ đồng. Thậm chí Thanh Hoá đã phải đi vay hàng trăm tỉ đồng để bù đắp bội chi.
Về vấn đề này, Thủ tướng cho rằng, “tinh thần là các địa phương không cam chịu đói nghèo”. Hiện mới có 14-15 tỉnh tự cân đối ngân sách, “các địa phương phải phấn đấu tự trang trải, nộp ngân sách Trung ương”. Đây cũng là khát vọng vươn lên.
Trên thực tế bức tranh ngân sách địa phương cũng có nhiều chuyển biến tích cực trong 5 năm trở lại đây.
Theo báo cáo của Bộ Tài chính, đến năm 2020, đã có 30/63 địa phương có quy mô thu ngân sách nhà nước trên 10 nghìn tỉ đồng, tăng gấp 2 lần so với năm 2016 (15 địa phương). Đồng thời, số địa phương có quy mô thu dưới 5 nghìn tỉ đồng giảm hơn 1 nửa, từ 37 địa phương năm 2016 xuống còn 16 địa phương năm 2020.
Nỗ lực cải thiện ấy chưa đủ, bởi nhu cầu đầu tư, xây dựng cơ sở hạ tầng, an sinh xã hội trong những lĩnh vực nhà nước phải gánh đòi hỏi những khoản tiền lớn từ ngân sách. Luôn có những thách thức lớn từ thiên tai, môi trường, dịch bệnh cần sự ra tay của nhà nước. Khi ví von về những thách thức nhiệm kỳ vừa qua, Thủ tướng nói: “Đầu nhiệm kỳ là Formosa và cuối nhiệm kỳ là Corona”.
Các địa phương phải chung khát vọng vươn lên, không những tự trang trải mà còn phải điều tiết về ngân sách để giảm gánh nặng cho nhà nước, để nhà nước có thêm nguồn lực để phát triển.
Đã đến lúc cần có những “lá đơn xin thoát nghèo” từ các địa phương. Nó là câu chuyện phát triển doanh nghiệp, kêu gọi đầu tư hay chuyển hướng chiến lược kinh tế địa phương.
Câu chuyện Quảng Ninh, Đà Nẵng… đang tìm cách chuyển hướng để không còn quá phụ thuộc vào du lịch mà tạo cơ chế đón sóng công nghệ cao, phát triển chế biến, chế tạo là những ví dụ tích cực về sự chuyển đổi để vượt qua khó khăn từ dịch COVID-19.
Không lẽ địa phương cứ mãi “dựa hơi”, trông chờ để “xin” những khoản hỗ trợ từ ngân sách, trong khi đã có rất nhiều người dân như cụ Mơ sẵn sàng làm đơn xin thoát nghèo!