Tháng 6 năm ngoái, Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội Đỗ Văn Sinh gọi thẳng tình trạng chậm tiến độ, đội vốn là một “vấn nạn quốc gia” đã “diễn ra nhiều năm chưa có hồi kết”.
Đó là thời điểm báo cáo của Bộ GTVT thừa nhận có tới 6 dự án chậm tiến độ. Trong đó, có 1 dự án đường bộ là Bến Lức - Long Thành và cả 5/5 dự án đường sắt đô thị: Nhổn - Ga Hà Nội; Cát Linh - Hà Đông; Yên Viên - Ngọc Hồi (Hà Nội); Bến Thành - Thanh Lương; và Bến Thành - Suối Tiên (TP.Hồ Chí Minh).
Vừa hôm qua, lại có một thứ tiến độ mới ở tuyến Bến Thành - Suối Tiên. Và không khó để đoán: Nó lại lùi. Cụ thể: Kế hoạch vận hành thương mại sẽ lùi sang năm 2022, thay vì quý IV năm 2021.
Năm 2022 là bao giờ? Đó đã phải là mốc cuối cùng chưa?
Không ai trả lời được cả.
Hãy nghe nguyên nhân của cái chữ “lùi” này: Do việc thẩm định hồ sơ thiết kế kỹ thuật kéo dài; do chưa hoàn tất xác định giá trị ODA cấp phát còn lại; Và tất nhiên, do COVID-19, khiến việc nhập cảnh của chuyên gia bị gián đoạn.
2/3 nguyên nhân, hoàn toàn thuộc về chủ quan. Còn nguyên nhân khách quan là dịch COVID? Không phải “Việt Nam vẫn là nước nói nhiều nhất về 4.0”?
Nhớ trong chuyến khảo sát của cơ quan quản lý về tình hình thực hiện tiến độ dự án cao tốc Bắc - Nam phía đông cuối năm 2020, việc thực hiện giải phóng mặt bằng ở Ninh Bình là một chủ đề nóng. Đến mức Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Nhật thẳng thắn là “Hoàn toàn không ủng hộ cách làm của Ninh Bình”.
Từ 2018, cả 13 tỉnh, thành dọc tuyến đều đã làm tốt công tác giải phóng mặt bằng riêng Ninh Bình một mình một kiểu dù đoạn đi qua tỉnh này chỉ 29km, trong khi là địa bàn gần Thủ đô nhất, nguồn kinh phí đưa về nhiều nhưng vẫn chậm, vẫn “không hiểu sao lại không làm được”. Và trong khi chẳng hạn đoạn qua Thanh Hoá, dài 98,5km thì không vướng mắc gì.
ĐBQH Đỗ Văn Sinh từng xót xa, rằng: Hệ lụy xã hội từ các dự án chậm tiến độ là khủng khiếp mà chưa có một tính toán nào tính chi tiết được. Ngay Metro số 1 đó thôi. Với tổng mức đầu tư 43.700 tỉ đồng, chỉ cần nhân với lãi suất tối thiểu sẽ cho thấy con số thiệt hại khủng khiếp đằng sau 1 chữ ráo hoảnh là “lùi”. Và ông càng đúng hơn khi nhìn nhận: Gốc rễ của vấn đề là do các tổ chức, cá nhân không làm tròn trách nhiệm, thậm chí thiếu trách nhiệm... trong khi việc xử lý thì lại chung chung, không mấy trường hợp mất ghế.