Con số được ông Nguyễn Xuân Anh - Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu, Viện Hàm lâm Khoa học - công nghệ Việt Nam - công bố.

Cần phải có một cái ngoặc kép về cường độ, rằng: Trong 4 ngày qua, từ ngày 15 - 18.4, 22 trận động đất với độ lớn từ 2,5 đến 4,5 độ Richter đã liên tục xảy ra tại khu vực huyện Kon Plông, vượt kỷ lục 3,9 độ Richter ghi nhận từ năm 1937.

1 năm, động đất nhiều gấp 5 lần 117 năm cộng lại. Vượt kỷ lục 85 năm. Điều gì đang xảy ra vậy?

Ngoặc kép dưới đây là lời ông Nguyễn Xuân Anh: “Theo nhận định sơ bộ của chúng tôi, tháng 3.2021, thuỷ điện Thượng Kon Tum tích nước, sau đấy liên tiếp xảy ra các trận động đất. Đánh giá sơ bộ, khả năng liên quan đến động đất giống như ở thủy điện Sông Tranh 2”.

Nói đến Sông Tranh 2 không thể không nhắc lại kỷ lục: Chỉ trong 6 năm kể từ khi thuỷ điện này bắt đầu trữ nước, đã có tới 70 trận động đất xảy ra khiến hàng nghìn nhà dân và công trình công cộng hư hỏng. Có những trận, tâm chấn động đất 4,7 độ Richter chỉ cách thân đập 5,2km. Có trận, tâm chấn chỉ cách thân đập... 2km.

Và với 230 triệu khối nước “treo trên đầu dân”, động đất ở Sông Tranh 2 từng được đưa ra Quốc hội. Ngay chính Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam Nguyễn Đức Hải cũng từng bày tỏ băn khoăn: “Đây là công trình 5.000 tỉ đồng nhưng tính mạng 50.000 dân nơi đây vẫn trên hết”.

Rồi sau đó thì sao? Rồi sau đó, đến giờ khu vực quanh Sông Tranh 2, động đất vẫn xảy ra như cơm bữa. Có những ngày, như 30.5 năm ngoái, 2 trận động đất liên tục xảy ra chỉ trong có 30 phút.

Rồi bây giờ thì là động đất ở Kon Tum, sau khi thuỷ điện tích nước.

Với động đất kiến tạo, nguyên nhân là do tích lũy năng lượng dẫn đến động đất và là động đất có thể đo lường, có thể dự báo được.

Nhưng còn có một loại là “động đất kích thích”. Nói như ông Nguyễn Xuân Anh: Đánh giá sơ bộ, khả năng đây là động đất kích thích. Nghĩa là do đập thuỷ điện hay tác nhân nào đó tác động vào, kích hoạt tạo ra động đất.

Thuỷ điện ào ạt đang triệt hạ những cánh rừng, đang khiến hạ lưu hoặc khô cháy hoặc chạy không kịp mỗi khi thuỷ điện xả lũ. Và giờ, những trận động đất phá vỡ kỷ lục lịch sử 85 năm, với mật độ 1 năm gấp 5 lần 117 năm.

Đó phải chăng là một chỉ dấu, một lời cảnh báo để có biện pháp ngay từ lúc này chứ không thể chờ đến khi có hậu quả là tài sản và tính mạng của dân.